ကမာၻ႕ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕ႀကီးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားအၾကားမွ စည္းမ်ဥ္းဆုိင္ရာကစားပြဲမ်ား

ခင္မမမ်ဳိး
Sunday, December 20, 2009

နိဒါန္း
အခ်ိန္ကား (၁၉၉၉) ခု၊ ဒီဇင္ဘာလ။ ေနရာကား အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွ စီးတယ္လ္ၿမိဳ႕။
ႏိုင္ငံေပါင္းတစ္ရာေက်ာ္မွ ကုန္သြယ္ေရး၀န္ႀကီးမ်ား စုေဝးေရာက္ရွိေနၾကသည္။ အေၾကာင္းအရာကား လြန္ခဲ့ေသာ ငါးႏွစ္က ဖြဲ႕စည္း ထားေသာ ကမာၻ႕ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕ႀကီး၏ ဝန္ႀကီးမ်ားအဆင့္ အစည္းအေဝးသို႔တက္ေရာက္ၾကရန္ျဖစ္သည္။ သာမန္အားျဖင့္ၾကည့္ လွ်င္ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းတခု၏ ၀န္ႀကီးမ်ားအဆင့္ အစည္းအေဝးတခုသာ ျဖစ္သည္။ သို႔ေပမယ့္ ထိုအစည္းအေဝး ႀကီးသည္ ကမာၻတ၀ွမ္းမွ လူအမ်ား၏ အာ႐ုံကို ဆြဲယူႏိုင္ခဲ့သည္။ ဆႏၵျပပြဲမ်ား၊ အဓိက႐ုဏ္းျဖစ္မႈမ်ားသည္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု စီးတယ္လ္ ၿမိဳ႕ငယ္ေလး၏ လမ္းမ်ားေပၚတြင္ ျပည့္ႏွက္ေနခဲ့သည္။

ကမာၻ႕ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕ၾကီးကို ဖြဲ႕စည္းျခင္းအားျဖင့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ကုန္သြယ္ေရးကို ေစာင့္ၾကည့္ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ေသာ သတ္မွတ္ ခ်က္မ်ားပါဝင္သည့္ စနစ္တခုေပၚေပါက္လာကာ တကမာၻလံုး၌ စီးပြားေရး အက်ဳိးအျမတ္မ်ား ျဖစ္ထြန္းလာေစရန္ ရည္ရြယ္ခဲ့ၾက ေသာ္လည္း၊ လူတိုင္းသည္ ထိုအျမင္အား လက္ခံျခင္းမရွိေၾကာင္း စီးတယ္လ္ျဖစ္ရပ္က သက္ေသျပေနခဲ့သည္။

စီးတယ္လ္ ဆႏၵျပပြဲတြင္ မီဒီယာမ်ားမွ အဓိက အာ႐ုံစိုက္ျခင္း ခံခဲ့ရသည့္ အုပ္စုႏွစ္ခုမွာ အေမရိကန္ အလုပ္သမားသမဂၢအဖြဲ႕ဝင္မ်ားႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး လႈံ႔ေဆာ္သူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ပထမတမ်ဳိးက ေစ်းေပါေသာ သြင္းကုန္မ်ားေၾကာင့္ အလုပ္မ်ားဆံုး႐ႈံးမႈကို ေထာက္ျပေဝဖန္ခဲ့ၾကၿပီး၊ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးလႈံ႔ေဆာ္သူမ်ားကေတာ့ လြတ္လပ္စြာ ကုန္သြယ္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ecological damage ကို ေထာက္ျပခဲ့ၾကသည္။ ဖြံ႕ၿဖိဳးစဲတိုင္းျပည္မ်ားမွ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးေသာ ျပည္သူမ်ားအေရးကိုလည္း ေျပာဆိုခဲ့ ၾကသည္။

မီဒီယာမ်ားကို အံ့အားသင့္ အာ႐ုံစိုက္ေစခဲ့သည့္ အခ်က္ကား ကမာၻ႕ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕ႀကီး၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္ရာျဖစ္စဥ္ တြင္းမွ ဖယ္ရွားျခင္းခံထားရသည္ဟု ခံစားေနရေသာ ဖြံ႕ၿဖိဳးစဲႏိုင္ငံမ်ားမွ တရား၀င္ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၏ စကားသံမ်ားျဖစ္သည္။ ဖြံ႕ ၿဖိဳးစဲႏိုင္ငံမ်ားမွ ကုန္သြယ္ေရး၀န္ႀကီးမ်ားတြင္လည္း အဖြဲ႕ႀကီးႏွင့္ပတ္သက္၍ ႀကီးမားေသာ စိုးရိမ္မႈမ်ား ရွိေနခဲ့ေလသည္။ သို႔ျဖစ္ရာ protests မ်ားသည္ စီးတယ္လ္ၿမိဳ႕လမ္းမ်ားေပၚတြင္သာမက ကြန္ဖရင့္ခန္းမမ်ား အတြင္းထိပင္ ရွိေနခဲ့ျပီး၊ စီးတယ္လ္ ၀န္ႀကီးမ်ား အဆင့္အစည္းအေ၀းသည္ မည္သည့္ သေဘာတူညီခ်က္မွ်မရပဲ ျပီးဆံုးသြားခဲ့ ရေလသည္။ "The Battle in Seattle" ဟူ ၍ေတာ့ အမည္ တြင္က်န္ရစ္ခဲ့ပါသည္။

ကမာၻ႕ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕ႀကီး၏ ကုန္သြယ္ေရး၀န္ႀကီးမ်ားအဆင့္ အစည္းအေ၀းကို (၂) ႏွစ္လွ်င္တႀကိမ္ က်င္းပေလ့ရွိရာ ေနာက္ တ ႀကိမ္တြင္ကား စီးတယ္လ္သင္ခန္းစာကိုယူ၍၊ ဆႏၵျပသူမ်ား၏ အဝင္အထြက္ႏွင့္ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ပံုကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ေသာ အေရွ႕ အ လယ္ပိုင္းေဒသ Qatar ႏိုင္ငံ၊ ဒိုဟာၿမိဳ႕ေတာ္၌ (၂၀၀၁) ႏို၀င္ဘာလတြင္ ထပ္မံက်င္းပခဲ့ၾကသည္။ ထိုအစည္းအေဝးတြင္ ႏိုင္ငံတကာ ညႇိႏိႈင္းေဆြးေႏြးမႈ new round ျဖစ္ေသာ Development Round ကို ျပဳလုပ္ႏိုင္ခဲ့ေသာ္လည္း၊ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံအမ်ားစုမွ မေက်မနပ္ ျဖစ္ေနၾကဆဲပင္ျဖစ္သည္။

ယခုေဆာင္းပါးတြင္ အဆိုပါကမာၻ႕ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕ႀကီးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားအၾကားမွ စည္းမ်ဥ္းဆိုင္ရာ ကစားပြဲမ်ား၊ မေက်လည္မႈ မ်ားအေၾကာင္းကို ေရးသားတင္ျပမည္ျဖစ္ပါသည္။

ကမာၻ႕ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕ (World Trade Organization)
ကမာၻ႕ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕ႏွင့္ပတ္သက္၍ အခ်ဳိ႕က အခ်ဳပ္အျခာအာဏာရွိေသာ ႏိုင္ငံမ်ားအေပၚတြင္ ေပၚလစီမ်ားခ်မွတ္ေနသည့္ supranational government ဟု ထင္မွတ္ေနၾကပါသည္။ လက္ေတြ႕မွာမူ အဆိုပါအဖြဲ႕သည္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာကုန္သြယ္ေရးကို ထိန္းေက်ာင္းႏိုင္သည့္ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ေသာအဖြဲ႕တခုသာျဖစ္ပါသည္။ ႏိုင္ငံတကာညႇိႏႈိင္းေဆြးေႏြးမႈမ်ား က်င္းပရာ ဖိုရမ္တခုသာ ျဖစ္ပါသည္။ သတ္မွတ္ခ်က္စည္းမ်ဥ္းမ်ားကိုကား မ်ားေသာအားျဖင့္ consensus ျဖင့္ သေဘာတူေလ့ရွိရာ အဆံုးသတ္ တြင္ အားလံုးေပ်ာ္႐ႊင္ရလိမ့္မည္ဟုကား မဆိုႏိုင္ပါ။

ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးစနစ္မ်ား ကြဲျပားမႈရွိေသာ ကမာၻႀကီးကို ကိုယ္စားျပဳသည့္ အဖြဲ႔အစည္းတရပ္ျဖစ္သျဖင့္ ခက္ခဲေသာ bargaining မ်ားရွိေနသည္ကေတာ့ အမွန္ပင္ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ႏိုင္ငံမ်ားအေပၚ၌ တြန္းအားေပးေသာ WTO အျမင္တခုအေနျဖင့္ သီးသန္႔မရွိပါ။ အေျခခံဖြဲ႕စည္းပံုအရ ဆိုလွ်င္ေတာ့ စည္းမ်ဥ္းမ်ားအားလံုးသည္ အဖြဲ႕ဝင္ႏိုင္ငံမ်ားအၾကားမွ သေဘာတူညီခ်က္မ်ားျဖစ္ျပီး၊ သက္ဆိုင္ ရာ အစိုးရပါလီမန္မ်ားမွ သတ္မွတ္ေပးထားေသာ စည္းမ်ဥ္းမ်ားျဖစ္ပါသည္။ မည္သည့္ႏိုင္ငံကိုမွ် အဖြဲ႕၀င္ႏိုင္ငံျဖစ္ရန္ တြန္းအားေပး ထားျခင္းမရွိပါ။

မ်ားေသာအားျဖင့္ WTO အဖြဲ႕ဝင္မ်ားသည္ ႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။ သေဘာတူညီခ်က္မ်ားသည္ ကုန္သြယ္ေရးမူ၀ါဒႏွင့္ သက္ဆိုင္ရာ မ်ားျဖစ္သျဖင့္ ေဒသတခုခ်င္း၏ ကုန္သြယ္ေရးမူ၀ါဒကို ထိန္းေက်ာင္းေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုင္ရာ ယူနစ္မ်ားအေနျဖင့္လည္း အဖြဲ႕ဝင္ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ဥပမာ – ဥေရာပ သမဂၢသည္ အဖြဲ႕ဝင္ႏိုင္ငံမ်ားအၾကားတြင္ လြတ္လပ္စြာ ကုန္သြယ္မႈျပဳႏိုင္ျခင္းႏွင့္ အျခားအဖြဲ႕၀င္ မဟုတ္ေသာႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ကုန္သြယ္ရာ၌ တူညီေသာ မူ၀ါဒရွိျခင္း စသည္တို႔ေၾကာင့္ WTO ၏ အဖြဲ႕ဝင္ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔အျပင္ (၁၉၉၅) ခုႏွစ္တြင္ WTO ဖြဲ႕စဥ္က founding member ျဖစ္ေသာ ေဟာင္ေကာင္သည္ တ႐ုတ္ျပည္မႏွင့္ ျပန္လည္ ေပါင္းစည္းၿပီး ျဖစ္လင့္ ကစား၊ WTO ၏ အဖြဲ႕၀င္အျဖစ္ သီးျခားရပ္တည္ေနစဲျဖစ္ပါသည္။ တ႐ုတ္ျပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံကား (၂၀၀၁) ခုႏွစ္တြင္ ျခားနားေသာ ကုန္သြယ္ေရးမူ၀ါဒရွိသည့္ distinct member အျဖစ္ WTO သို႔ ၀င္ေရာက္ခဲ့ပါသည္။

ကမာၻ႕ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕ႀကီးတြင္ အဖြဲ႕ဝင္မ်ား၏ စည္းမ်ဥ္းမ်ားလိုက္နာမႈကို အခ်ိန္ႏွင့္အညီ ေစာင့္ၾကည့္သံုးသပ္ရန္ mechanism ႏွင့္ အဖြဲ႕၀င္မ်ားအၾကား အျငင္းပြားမႈမ်ားျဖစ္ပြားပါက settle လုပ္ရန္ mechanism မ်ားရွိေသာ္လည္း၊ စည္းမ်ဥ္းမ်ားကိုကား enforce လုပ္ခြင့္မရွိပါ။ ကမာၻဘဏ္၊ အိုင္အမ္အက္ဖ္မ်ားကဲ့သို႔ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပိုင္ႏိုင္ငံမ်ားမွ ၎တို႔၏အႀကံကို လိုက္နာရန္ elements of consensus မ်ားသတ္မွတ္ထားျခင္းမရွိပါ။ principle အရၾကည့္လွ်င္ေတာ့ ကမာၻ႕ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕သည္ အဖြဲ႕၀င္ႏိုင္ငံမ်ားအၾကားမွ ကုန္သြယ္မႈအတားအဆီးမ်ားကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ရန္ႏွင့္ စည္းမ်ဥ္းသတ္မွတ္ထားေသာ ကုန္သြယ္မႈစနစ္တခုကို အဖြဲ႕၀င္ႏိုင္ငံမ်ားမွ ၎တို႔ ဘာသာ လိုက္နာရန္သာျဖစ္သည္။

သို႔ေပမယ့္ ေ၀ဖန္သူအမ်ားကေတာ့ ကမာၻ႕ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕သည္ အဖြဲ႕အစည္း၏ autonomous bureaucracy အေနျဖင့္မဟုတ္ပဲ၊ ခ်မ္းသာေသာႏိုင္ငံမ်ားအေနျဖင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးစဲႏိုင္ငံမ်ား၏ မူ၀ါဒေရဒရာမ်ားတြင္ ၀င္ေရာက္လႊမ္းမိုးေနပါသည္ဟု အဆိုျပဳလာၾကေလျပီ။ အဘယ္ေၾကာင့္နည္း။ ေ၀ဖန္ခ်က္မ်ားကို မဆန္းစစ္မီ ကမာၻ႕ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕ႀကီး ျဖစ္တည္လာရာ မူလအစသမိုင္းေၾကာင္းကို ေလ့ လာၾကည့္ၾကပါစို႔။

ေနာက္ခံသမိုင္းအက်ဥ္း (သို႕မဟုတ္) ဒိုဟာသို႔ခရီးလမ္း
(၂၀၀၁) ခုႏွစ္၊ ႏို၀င္ဘာလ၌ ဒိုဟာၿမိဳ႕ေတာ္တြင္ Development Round ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ ကမာၻ႕ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕ႀကီး၏ မူလ သမိုင္းအစကား (၁၉၄၇) ခုႏွစ္တြင္ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ေသာ GATT ဟု အတိုေကာက္ေခၚၾကသည့္ General Agreement on Tariffs and Trade သေဘာတူညီခ်က္ဟု ဆိုရမည္ျဖစ္သည္။ GATT တြင္ လက္မွတ္ေရးထိုးၿပီးေနာက္ပိုင္း ႏိုင္ငံအမ်ားစုၾကားတြင္ ကုန္သြယ္ ေရးဆိုင္ရာ ညႇိႏႈိင္းမႈမ်ား တၿပိဳင္တည္းျပဳလုပ္သည့္ ရွစ္ႀကိမ္ေျမာက္ Multilateral trade negotiations တြင္ ကမာၻ႔ကုန္သြယ္ေရး အဖြဲ႕ႀကီး ေပၚေပါက္လာခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

(၁၉၃၀) ဆယ္စုႏွစ္မ်ားအတြင္းက ကမာၻတ၀ွမ္းတြင္ ဆိုး၀ါးလွစြာေသာ စီးပြားပ်က္ကပ္ႀကီး ျဖစ္ပြားခဲ့ရာ၊ အလုပ္လက္မဲ့ႏႈန္းမ်ား အလြန္ ပင္ ျမင့္မားခဲ့ေလသည္။ ထိုျပႆနာကို ႏိုင္ငံအမ်ားစုက သြင္းကုန္မ်ားကို ကန္႔သတ္ခ်က္မ်ားျပဳလုပ္၍၊ ပို႔ကုန္မ်ားကို subsidized လုပ္ေသာ ေပၚလစီခ်မွတ္၍ ရင္ဆိုင္ေျဖရွင္းခဲ့ၾကသည္။ ထိုသို႔ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ ေစ်းႏႈန္းသက္သာေသာ သြင္းကုန္မ်ား၀င္ေရာက္လာျပီး၊ ျပည္တြင္းထုတ္လုပ္မႈအား ထိခိုက္ေစျခင္းကို ကာကြယ္ႏိုင္သကဲ့သို႔ ပို႔ကုန္လုပ္ငန္းမ်ားတြင္လည္း လုပ္သားဦးေရ တိုးတက္ခန္႔ ထားမွဳ မ်ား ျပဳလုပ္ႏိုင္ေပသည္။ ႏိုင္ငံတခုခ်င္း အေနျဖင့္ၾကည့္ပါက အဆိုပါ ေပၚလစီသည္ က်ိဳးေၾကာင္းဆီေလ်ာ္မႈရွိသည္မွာ မွန္ေသာ္လည္း၊ ႏိုင္ငံအမ်ားစုမွတၿပိဳင္တည္း ျပဳလုပ္လိုက္ေသာအခါ 'beggar-thy-neighbor' ေပၚလစီျဖစ္သြားၿပီး အေျခအေနမ်ားကိုသာ ပိုမိုဆိုး၀ါး သြားေစခဲ့သည္။ ဥပမာ – ေဘာလံုးပြဲတခုတြင္ လူတေယာက္က မတ္တပ္ရပ္ၾကည့္ပါက ပိုမိုေကာင္းမြန္ေသာ ျမင္ကြင္းကို ထိုသူျမင္ရ မည္ျဖစ္ေသာ္လည္း လူအားလံုးမတ္တပ္ရပ္ၾကည့္ပါက မည္သူမွ် ေကာင္းမြန္ေသာ ျမင္ကြင္းကို ျမင္ရမည္မဟုတ္ပဲ တိုးေ၀ွ႔ခုန္ၾကည့္ ေနရ၍ ပင္ပန္းဆင္းရဲျခင္းသာ ျဖစ္ေစသကဲ့သို႔ျဖစ္ေလသည္။

(၁၉၄၇) တြင္ GATT ကို လက္မွတ္ေရးထိုးၾကျခင္းမွာ ထိုကဲ့သို႔ေသာ (၁၉၃၀) ဆယ္စုႏွစ္ျပႆနာမ်ား ထပ္မံမျဖစ္ပြားေစရန္ ရည္ရြယ္ ၍ ျဖစ္သည္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ သြင္းကုန္ကန္႔ သတ္ျခင္းတြင္ tariffs (customs duties) ႏွင့္ Quantitative restrictions (quota) ေပၚလစီႏွစ္မ်ဳိးခ်မွတ္ က်င့္သံုးေလ့ရွိၾကသည္။ Tariffs ေပၚလစီျဖင့္ ပို႔ကုန္၊ သြင္းကုန္မ်ားအေပၚတြင္ အခြန္ေကာက္ခံႏိုင္ျပီး၊ quota နည္းအားျဖင့္ သြင္းကုန္အေရအတြက္အား ကန္႔သတ္ႏိုင္ေလသည္။ သို႔ျဖစ္ရာ GATT သေဘာတူညီခ်က္အရ လက္မွတ္ေရးထိုးထား ေသာ ႏိုင္ငံမ်ားသည္ quota ႏွင့္ export subsidies ေပၚလစီမ်ားကို ပယ္ဖ်က္ေပးရမည္ျဖစ္သည္။ Tariffs မ်ားေလွ်ာ့ခ်ျခင္းကိုမူ principle of reciprocity ေပၚတြင္ အေျခခံ၍ ႏိုင္ငံမ်ားအခ်င္းခ်င္း ညိႇႏိႈင္းေဆြးေႏြးၾကရန္ ျဖစ္သည္။ ဥပမာ – ႏိုင္ငံေအသည္ ႏိုင္ငံဘီမွ တင္သြင္းေသာ သြင္းကုန္မ်ားအေပၚတြင္ tariffs မ်ား ေလွ်ာ့ခ်ပါက အျပန္အလွန္အားျဖင့္ ႏိုင္ငံေအမွ တင္သြင္းေသာ ကုန္ပစၥည္းမ်ား အေပၚတြင္ ႏိုင္ငံဘီမွ tariffs reductions မ်ား ျပဳလုပ္ရန္ျဖစ္သည္။

GATT အရ (၁၉၄၇) မွ (၁၉၇၀) ကာလမ်ားအထိ multilateral negotiations ခုနစ္ႀကိမ္ျပဳလုပ္ခဲ့ရာ၊ ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံမ်ားအၾကား စက္မႈ ထုတ္ကုန္မ်ားကုန္သြယ္ေရးမွ tariffs အတားအဆီးမ်ားကို သိသာထင္ရွားစြာ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ခဲ့သည္။ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားအတြက္မူ GATT အား ကနဦး လက္မွတ္ေရးထိုးေသာ ႏိုင္ငံ (၂၃) ႏိုင္ငံတြင္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားပါ၀င္ခဲ့ျပီး၊ ေနာက္ပိုင္းကာလမ်ားတြင္ ထပ္မံလက္မွတ္ ေရး ထိုးေသာ ႏိုင္ငံမ်ားရွိခဲ့သည္မွန္ေသာ္လည္း၊ လက္ေတြ႕တြင္ကား ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားသည္ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံမ်ား၏ motives ႏွင့္ free trade အိုင္ဒီယာမ်ားအေပၚတြင္ သံသယမ်ားရွိေနခဲ့ေလသည္။ သို႔ျဖစ္ရာ အႏွစ္ေလးဆယ္နီးပါး ကုန္သြယ္မႈအတားအဆီး ေလွ်ာ့ခ်ေရး လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားတြင္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားမွ တက္ႂကြစြာ ပါ၀င္မႈအား နည္းပါးခဲ့သည္။ ဖြံ႕ၿဖိဳးစဲႏိုင္ငံမ်ားသည္ ၎တို႔၏ ကုန္သြယ္မႈ အ တားအဆီးမ်ားအား ေလွ်ာ့ခ်ျခင္းမျပဳခဲ့ၾကသကဲ့သို႔၊ အျပန္အလွန္အားျဖင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံမ်ား၏ reciprocal concessions မ်ားကိုလည္း ရရွိခဲ့ျခင္း မရွိခဲ့ပါ။

အထက္ပါအေျခအေနမ်ားသည္ (၁၉၈၀) ဆယ္စုႏွစ္မ်ားတြင္ကား အေျပာင္းအလဲမ်ား ျဖစ္လာခဲ့ေလသည္။ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား၏ စီးပြား ေရးဖြံ႕ၿဖိဳးမႈမွာ ေႏွာင့္ေႏွးျပီး၊ ပို႔ကုန္မ်ား ျပည္ပေစ်းကြက္တြင္ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္မႈမွာလည္း က်ဆင္းလာခဲ့သည္။ အာရွေစ်းကြက္ တြင္လည္း ေတာင္ကိုးရီးယား၊ ထိုင္ဝမ္၊ ေဟာင္ေကာင္၊ စင္ကာပူႏိုင္ငံမ်ား၏ စီးပြားေရးအေျခအေနမ်ားသည္ export လုပ္ျခင္းျဖင့္ တဟုန္ထိုး တက္လာခဲ့သည္။ ထိုသို႔ေသာ ေျပာင္းလဲမႈအေျခအေနမ်ားတြင္ ကမာၻ႕ဘဏ္ႏွင့္ အိုင္အမ္အက္ဖ္တို႔မွ ဖိအားမ်ားျဖင့္ ေပါင္းစပ္လိုက္ ေသာအခါ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားသည္ ကုန္သြယ္မႈ အတားအဆီးမ်ားကို ေလွ်ာ့ခ်ျခင္း၊ ဖယ္ရွားျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ရသည့္ trade liberalization ေပၚလစီကို မလြဲမေသြအေကာင္အထည္ေဖာ္ၾကရေတာ့သည္။

ဤသို႔ျဖင့္ (၁၉၈၆) တြင္ကား ရွစ္ႀကိမ္ေျမာက္ multilateral negotiations စတင္ခဲ့သည္။ Uruguay Round ဟူ၍ ေနာင္တခ်ိန္ အမည္တြင္လာသည့္ အဆိုပါ roundသည္ ယခင္ပြဲမ်ားထက္စာရင္ ပိုမိုေအာင္ျမင္မႈရွိသကဲ့သို႔ ၊ အခ်ိန္လည္းပိုၾကာခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံမ်ား လည္း ပိုမိုစံုလင္စြာပါ၀င္လာခဲ့သည္။ (၁၉၉၄) တြင္ အဆံုးသတ္ခ်ိန္၌ကား သေဘာတူညီခ်က္ႏွင့္နားလည္မွဳ (၃၀) ေက်ာ္ကို လက္မွတ္ ေရးထိုးႏိုင္ခဲ့ၾကၿပီး၊ WTO ဟူေသာ ကမာၻ႕ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕ႀကီးကို တည္ေထာင္ႏိုင္ခဲ့ၾကသည္။

အစပထမတြင္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားသည္ သိသာထင္ရွားေသာ concessions မ်ားျပဳလုပ္ခဲ့ၾကျပီး၊ ေစ်းကြက္မ်ားကို ဖြင့္ေပးခဲ့ၾကသည္။ အျပန္အလွန္အားျဖင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံမ်ားမွလည္း ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား၏ အဓိကထုတ္ကုန္မ်ားျဖစ္ေသာ လယ္ယာထြက္ကုန္မ်ားႏွင့္ အဝတ္အထည္ ပစၥည္းမ်ားအား စည္းမ်ဥ္းခံ trade liberalization ျပဳလုပ္ေပးရန္ ကတိျပဳခဲ့ၾကသည္။ အဓိကအေနျဖင့္

ဖြံ႕ျဖိဳးစဲႏိုင္ငံမ်ားသည္ tariffs မ်ား၊ subsidies မ်ားေလွ်ာ့ခ်ရန္ သေဘာတူညီခဲ့ၾကသည္။ လယ္ယာက႑အား reciprocal concessions framework အတြင္းသို႔ထည့္သြင္း၍၊ မိမိတို႔လယ္သမားမ်ားအား ျပည္ပေစ်းကြက္တြင္ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ျပိဳင္ရန္ သေဘာ တူညီခဲ့ၾကသည္။ trade liberalization အား အျခားေသာ ၀န္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းမ်ားျဖစ္ေသာ ဘဏ္လုပ္ငန္း၊ အာမခံလုပ္ငန္း၊ ဆက္ သြယ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ပါ ခ်ဲ႕ထြင္ရန္ သေဘာတူညီခဲ့ၾကသည္။ GATT/ WTO framework အရ intellectual property rights ကို အကာအကြယ္ ေပးရန္ကိုလည္း သေဘာတူညီခဲ့ၾကသည္။

အလားတူ concessions မ်ားကို ဖြံ႕ၿဖိဳၿပီးႏိုင္ငံမ်ားမွလည္း သေဘာတူညီခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေပမယ့္ မတူညီေသာ စီးပြားေရးအေျခ အေန မ်ားႏွင့္ သေဘာတူညီခ်က္မ်ားမွ အားနည္းခ်က္မ်ားေပၚတြင္ အခြင့္အေရး ယူတတ္မႈမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ ရလာဘ္မ်ား မွာကား ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီး ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ မတူညီခဲ့ပါ။ မည္သို႔ဆိုေစ WTO framework သည္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား၏ စီးပြားေရး ေပၚလစီမ်ားအေပၚတြင္ ၾကီးစြာေသာ သက္ေရာက္မႈမ်ားရွိခဲ့သည္ကေတာ့ အမွန္ပင္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံႀကီးမ်ားမွ WTO စည္းမ်ဥ္းမ်ားႏွင့္ ကစားကာ ဖြံ႕ၿဖိဳးစဲႏိုင္ငံမ်ားအေပၚတြင္ အခြင့္အေရးယူမႈမ်ား ျပဳလုပ္ျခယ္လွယ္ေနသည္ဟု အခ်ဳိ႕ကဆိုေနၾကပါၿပီ။ လက္ေတြ႕မွာ ဘာ ေတြျဖစ္ခဲ့ၾကသနည္း။

ေစ်းကြက္ေရးရာေမွ်ာ္လင့္ခ်က္အိပ္မက္မ်ားေပ်ာက္ဆံုးျခင္း
Trade liberalization ဆိုင္ရာ ညွိႏႈိင္းေဆြးေႏြးပြဲမ်ားတြင္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား ပါ၀င္ခဲ့ၾကသည့္ အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီး ႏိုင္ငံမ်ား၏ ေစ်းကြက္မ်ားသို႔ ၄င္းတို႔၏ ပို႔ကုန္မ်ား အလြယ္တကူ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ျပိဳင္ႏိုင္ရန္ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံမ်ား၏ စည္းမ်ဥ္းဆိုင္ရာ ကစားပြဲမ်ားသည္ ယင္းတို႔၏ ပို႔ကုန္တိုးျမႇင့္ေရးေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ားကို ပိတ္ဆို႕ပစ္ခဲ့သည္။

ဥ႐ုေဂြးသေဘာတူညီခ်က္အရ လယ္ယာထုတ္ကုန္ပစၥည္းမ်ား တင္သြင္းမႈတြင္ quota မ်ားအား ေလွ်ာ့ခ်ပစ္ရမည္ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ႏိုင္ငံကမွ် မိမိတို႔၏ လယ္သမားမ်ားအား free trade ၏ risks မ်ားအၾကားသို႔ expose မလုပ္ခဲ့ၾကပါ။ quota မ်ားအား အလားတူ tariffs မ်ားျဖင့္ အစားထိုး၍ တျဖည္းျဖည္း ေလွ်ာ့ခ်ေရးကိုသာ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုကဲ့သို႔ အလားတူ tariffs မ်ားျဖင့္ အစားထိုးရန္ ႏိုင္ငံမ်ားအား မိမိတို႔ဘာသာ လုပ္ေဆာင္ခြင့္ေပးလိုက္ျခင္းသည္ ႀကီးမားလွစြာေသာ စည္းမ်ဥ္းဆိုင္ရာ အမွားအယြင္းႀကီး ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ႏိုင္ငံအမ်ားစုသည္ tariffs မ်ား ခ်မွတ္ရာတြင္ သာမန္ထက္ လြန္စြာျမင့္မားေသာႏႈန္းမ်ားျဖင့္ ခ်မွတ္ၾကရာ အခ်ိဳ႕ေသာပစၥည္းမ်ားအတြက္ တန္ဖိုး၏ အဆႏွစ္ရာ၊ သံုးရာအထိ ခ်မွတ္လိုက္သည္မ်ားအထိပင္ ျဖစ္ပြားလာခဲ့ေလသည္။ ထိုသို႔ ခ်မွတ္ျခင္းျဖင့္ အဆိုပါႏိုင္ငံမ်ားသို႔ တင္သြင္းေသာ သြင္းကုန္မ်ား၏ တန္ဖိုးသည္လည္း အဆႏွစ္ရာ၊ သံုးရာ ျမင့္တက္သြားသည္ ျဖစ္ရာ၊ ျပည္တြင္းထုတ္ကုန္မ်ားႏွင့္ ေစ်းကြက္တြင္ မည္သို႔မွ် ယွဥ္ျပိဳင္ႏိုင္ျခင္း မရွိေတာ့ေပ။ ဥေရာပသမဂၢႏွင့္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံမ်ားသည္ ဆန္တင္သြင္းမႈ tariffs ကို အဆေပါင္း ၅၅၀ ထိ တိုးျမွင့္ခ်မွတ္ခဲ့သည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုသည္ကား အဆိုပါ ျဖစ္စဥ္မ်ားတြင္ အဆိုး၀ါးဆံုးေသာ offender ျဖစ္သျဖင့္ 'dirty tariffication' ဟုပဲ အမ်ားက သတ္မွတ္ေခၚဆိုၾကေလသည္။ ထိုသို႔အစပိုင္းတြင္ အျမင့္မားဆံုးႏႈန္းမ်ားျဖင့္ ခ်မွတ္လိုက္ၾကသျဖင့္ ကမာၻ႔ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕ႀကီးတြင္ သေဘာတူညီထားေသာ tariffs ေလွ်ာ့ခ်ျခင္းမွာ အဓိပၸာယ္မဲ့ ျဖစ္သြားခဲ့ေလသည္။

ထိုကဲ့သို႔ေသာ ေစ်းကြက္၀င္ေရာက္ယွဥ္ျပိဳင္ႏိုင္မႈအား ထိန္းခ်ဳပ္မႈမ်ားအၾကားတြင္ ထပ္မံဆိုးရြားလာေသာ ျဖစ္ရပ္ကား ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီး ႏိုင္ငံ အစိုးရမ်ားသည္ ၄င္းတို႔လယ္သမားမ်ားအား subsidies အျဖစ္ေပးသည့္ ေငြေၾကးႏႈန္းအား၊ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားမွ လယ္သမား မ်ားႏွင့္ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္ရန္ အေၾကာင္းျပ၍ တိုးျမွင့္လိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္ရာ အလားတူေထာက္ပံ့ေၾကးမ်ားအား အစိုးရ မ်ားမွ မေပးႏိုင္သည့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားမွ လယ္သမားမ်ားသည္ ေစ်းသက္သာေသာ ထုတ္ကုန္မ်ားကို ထုတ္လုပ္ႏိုင္ေသာ္လည္း ေစ်းကြက္တြင္ ၀င္ေရာက္ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္ရန္ကား မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ေပ။ ထိုသို႔ေသာ ျပႆနာမ်ားေၾကာင့္ ကမာၻ႕ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕ႀကီးတြင္ သေဘာတူညီခ်က္မ်ား မည္သို႔ပင္ ရွိေနေစကာမူ လယ္ယာထုတ္ကုန္က႑တြင္ သိသာထင္ရွားေသာ trade liberalization ျဖစ္စဥ္မ်ား မရွိလာခဲ့ပါ။ အဆိုပါ ကိစၥမ်ားအား (၂၀၀၂) ခုႏွစ္တြင္ Johannesburg ၌က်င္းပေသာ Earth Summit တြင္ အႀကီးအက်ယ္ ျငင္းခုန္ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေပမယ့္ tariffs မ်ားကား ႀကီးစြာေသာႏႈန္းထားမ်ားျဖင့္ ဆက္လက္ရွိေနဆဲသာျဖစ္သည္။

အလားတူစြာပင္ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားမွ အထည္အလိပ္ပို႔ကုန္လုပ္ငန္းရွင္မ်ားႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီး ႏိုင္ငံမ်ားအၾကားတြင္လည္း ႀကီးစြာေသာ ပ႗ိပကၡမ်ား ရွိေနဆဲပင္ျဖစ္သည္။ အထည္အလိပ္ ကုန္သြယ္မႈတြင္လည္း ဥ႐ုေဂြးသေဘာတူညီခ်က္မ်ားတြင္ proviso ႏွင့္ loophole မ်ား ရွိေနခဲ့ပါသည္။ သေဘာတူညီခ်က္အရ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားမွ ေမွ်ာ္လင့္ထားသည္အခ်က္မွာ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားမွ ထုတ္ကုန္မ်ား ကမာၻ႕ေစ်းကြက္တြင္ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ျပိဳင္ႏိုင္ရန္ (၁၉၉၅) တြင္ခ်မွတ္ထားေသာ quantitative restrictions မ်ားအား ဆယ္ႏွစ္ တာကာလေနာက္ပိုင္းတြင္ ၄၉% ေလွ်ာ့ခ်ေပးရန္ ဆိုသည့္အခ်က္သာျဖစ္ပါသည္။ သေဘာတူညီခ်က္မ်ားလက္မွတ္ေရးထိုးစဥ္၌ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားသည္ ဤအခ်က္မွာ သေဘာတူညီခ်က္၏ ခ်က္ခ်င္းသက္ေရာက္မႈကို ဆြဲဆန္႕ထားေသာ proviso မွန္းမသိခဲ့ၾက။ ပိုဆိုးသည္ကား ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီး ႏိုင္ငံမ်ားမွ အေရအတြက္အရ ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည့္သြင္းကုန္မ်ားအား ထိန္းခ်ဳပ္မႈဖယ္ရွားခ်ိန္တြင္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံသြင္းကုန္မ်ား မည္သို႔မွ် မယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္ေတာ့မည့္ targets မ်ားခ်မွတ္ထုတ္လုပ္ထားျခင္းပင္ျဖစ္သည္။

တဖန္ ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံမ်ားသည္ ဥရုေဂြးသေဘာတူညီခ်က္အရ စက္မႈလုပ္ငန္းရွင္မ်ားအတြက္ tariffs မ်ား ေလွ်ာ့ခ်ေပးသည္ မွန္ ေသာ္လည္း၊ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားက တင္သြင္းေသာ စက္မႈထြက္ကုန္မ်ားအေပၚတြင္ ပိုမိုျမင့္မားေသာ tariffs မ်ား ခ်ထားခဲ့သည္။ ထို႕ အျပင္ degree of processing ျမင့္မားေသာ ကုန္ပစၥည္းမ်ားအတြက္လည္း ပိုမိုျမင့္မားေသာ tariffs မ်ား ခ်ထားခဲ့သည္။ ဥပမာ- ဥေရာပသမဂၢႏိုင္ငံမ်ားသို႔ cigar တင္သြင္းမႈသည္ raw tobacco တင္သြင္းမႈထက္ ပို၍ tariffs မ်ားျပီး၊ processed food မ်ားသည္ unprocessed food မ်ားထက္ ပို၍ tariffs မ်ားေလသည္။ အထည္အလိပ္ပစၥည္းမ်ားတြင္လည္း fabrics မ်ားသည္ thread ထက္ပို၍ tariffs မ်ားမ်ား သတ္မွတ္ျခင္းခံရေလသည္။

ထိုကဲ့သို႔ေသာ Tariff escalation လုပ္ျခင္းျဖင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားအား ၄င္းတို႔၏ အစဥ္အလာ ကိုလိုနီေခတ္ ကုန္သြယ္ေရး ပံုစံျဖစ္ေသာ ကုန္ၾကမ္းမ်ားႏွင့္ ႐ိုးရွင္းေသာစက္မႈထုတ္ကုန္မ်ား တင္ပို႔ျခင္းတြင္သာ ဖက္တြယ္ထားေစရန္ အားေပးေနသကဲ့သို႔ျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္ရာ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားသည္ processed product မ်ားအား ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံမ်ားထက္ပိုမိုခ်ဳိသာေသာ ေစ်းႏႈန္းမ်ားျဖင့္ ထုတ္လုပ္ႏိုင္ေစကာမူ၊ ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံမ်ားသို႔တင္သြင္းရာတြင္ ျမင့္မားေသာ tariffs မ်ားကို ရင္ဆိုင္ရသျဖင့္ ေစ်းကြက္တြင္ ၀င္ေရာက္ ယွဥ္ၿပိဳင္ရန္ အခက္အခဲ မ်ားစြာကို ျဖစ္ပြားေစေတာ့သည္။

အထက္ပါ ေစ်းကြက္ေရးရာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ား ေပ်ာက္ဆံုးျခင္းထက္ ပို၍ ထိခိုက္ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားသည္ကား liberalization မွ ေပၚထြက္လာေသာ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးမ်ား ျဖစ္ေလသည္။

ဖြံ႕ျဖိဳးစဲႏိုင္ငံမ်ားတြင္ Economic Liberalization လုပ္ရာမွ ေပၚထြက္လာတတ္ေသာ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးမ်ား
Free Trade ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေဘာဂေဗဒသီအိုရီတြင္ အေျခခံ proposition တခုရွိပါသည္။ ယင္းမွာ အေျခအေန အတိုင္းအတာ တခု တြင္ Free Trade သည္ တိုင္းျပည္အတြက္ အက်ဳိးရွိေစသည္ မွန္ေသာ္လည္း Free Trade ျဖစ္ေအာင္ ညွိယူေနဆဲကာလမ်ားတြင္ စီးပြားေရးအေဆာက္အအံုထဲမွ အခ်ဳိ႕က႑မ်ား က်ဆင္းျပီး၊ အခ်ဳိ႕က႑မ်ား တိုးတက္တတ္သည္ ဟူ၍ျဖစ္သည္။ ပညာရွင္မ်ားက ဤသည္ကို sunrise sector မ်ားႏွင့္ sunset sector မ်ားဟူ၍ ေခၚေ၀ၚသတ္မွတ္ၾကသည္။ ကုန္သြယ္မႈတံခါးမ်ား ဖြင့္လိုက္ခ်ိန္တြင္ ျပည္တြင္း ထုတ္လုပ္သူမ်ားသည္ ကမာၻတ၀ွမ္းတြင္ ရွိေနေသာ နည္းပညာအေျပာင္းအလဲ၊ စားသံုးသူလိုအင္ႏွင့္ အစိုးရမူ၀ါဒမ်ားကို ဘြားခနဲ ရင္ဆိုင္ေတြ႕လိုက္ရတတ္ ေလ့ရွိသည္။ အဆိုပါ အေျခအေနမ်ဳိးတြင္ တိုင္းျပည္၏ ထုတ္လုပ္မႈအေပၚသို႔ ေကာင္းက်ဳိး၊ ဆိုး က်ဳိးသက္ေရာက္မႈမ်ား ရွိလာတတ္ပါသည္။

ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံမ်ားတြင္မူ ႏိုင္ငံတကာကုန္သြယ္ေရး၏ ေျပာင္းလဲတိုးတက္မႈမ်ားႏွင့္အညီ ေလ့က်င့္သင္ၾကားေရး စီမံခ်က္မ်ား၊ အလုပ္ လက္မဲ့ ကူညီေထာက္ပံ့ေၾကးမ်ား ရွိတတ္ပါသည္။ အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ဖူးေသာ ဥပမာကဲ့သို႔ပင္ ႏိုင္ငံတကာကုန္သြယ္ေရးတြင္ ယွဥ္ ၿပိဳင္မႈအားေကာင္းလာေစရန္ လယ္သမားမ်ားအား ေထာက္ပံ့ေၾကးေငြ ေပးအပ္ျခင္းမ်ား၊ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအား ပံ့ပိုးကူညီေပးျခင္းမ်ား တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ရွိေပသည္။ Free Trade ေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားလာေသာ sunset sectors မ်ားမွ အလုပ္သမားမ်ားကိုလည္း အျခား သင့္ေလ်ာ္ရာ က႑မ်ားတြင္ ျပန္လည္ေလ့က်င့္ေပးေသာ အစီအစဥ္မ်ား ရွိေလသည္။ သို႔ရာတြင္ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္မူ အလုပ္ လက္မဲ့ေထာက္ပံ့ေၾကးမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ ၿပိဳင္ဆိုင္မႈေၾကာင့္ ေလ်ာ့နည္းက်ဆင္းသြားေသာ စီးပြားေရးက႑မ်ားမွ လုပ္သားမ်ားအား အျခားက႑မ်ားတြင္ ျပန္လည္ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးျခင္း အစီအစဥ္မ်ား နည္းပါးေလသည္။

ဥပမာ – ဥေရာပသမဂၢတြင္ စက္႐ုံ၊ အလုပ္႐ုံမ်ား ရပ္တန္႕သြားျခင္းေၾကာင့္ အလုပ္လက္မဲ့ျပႆနာမ်ား ႀကီးထြားလာေသာ ေနရာ ေဒသမ်ားအတြက္ structural funds မ်ား ခ်မွတ္ေပးေသာ မူ၀ါဒမ်ား ရွိေလသည္။ အဆိုပါ မူ၀ါဒမ်ားကို ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားတြင္ က်င့္သံုးရန္ကား မျဖစ္ႏိုင္ေပ။ ၄င္းအျပင္ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားတြင္ safety net ဟုေခၚေသာ အမ်ဳိးသား က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ၊ သက္ႀကီးရြယ္အို ပင္စင္၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါး မိသားစုမ်ားအား ေငြေၾကးေထာက္ပံ့မႈစသည္မ်ား နည္းပါးသည္ျဖစ္ရာ economic liberalization ႏွင့္အတူ ယွဥ္တြဲအသံုးျပဳရမည့္ လူမႈအသံုးစရိတ္ (Social Spending) တြင္ အားနည္းခ်က္ ရွိျခင္းေၾကာင့္ လူမႈေရးဆိုင္ရာ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးမ်ား (Social consequences) မ်ား ထြက္ေပၚလာတတ္ေလသည္။

ဟားဗတ္တကၠသိုလ္မွ စီးပြားေရးပညာရွင္ Dani Rodrik က ဒုတိယကမာၻစစ္အၿပီးကာလက ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံမ်ားသည္ economic liberalization, trade liberalization မူ၀ါဒမ်ားကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ရာတြင္ သက္ဆိုင္ရာ အစိုးရမ်ားမွ လူမႈအသံုးစရိတ္မ်ားကိုပါ ဖူဖူလံုလံု အသံုးျပဳခဲ့ေၾကာင္း ေလ့လာေဖာ္ျပခဲ့ပါသည္။ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားတြင္မူ လူမႈအသံုးစရိတ္ သံုးစြဲေရးတြင္ အခက္အခဲ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိေနတတ္သည္။ အခက္အခဲတမ်ိဳးမွာ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားတြင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေနေသာ သက္ဆိုင္ရာ အစိုးရမ်ားသည္ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး၊ လူမႈေရး အသံုးစရိတ္မ်ားထက္ စစ္အသံုးစရိတ္မ်ားကို ပိုမိုသံုးစြဲျခင္း ရွိေနပါက မည္သို႔ေသာ economic liberalization မူ၀ါဒမ်ားကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေနေစကာမူ တိုင္းျပည္စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး အက်ပ္အတည္း ျပႆနာမ်ား မလြဲမေသြ ျဖစ္ပြားေနမည္သာ ျဖစ္ သည္။

အျခားအခက္အခဲ တမ်ဳိးမွာကား သက္ဆိုင္ရာ အစိုးရမ်ားသည္း ႏိုင္ငံျခား ေထာက္ပံ့မႈေပၚတြင္ မွီခိုေသာ စီးပြားေရးမူ၀ါဒမ်ား က်င့္ သံုးရျခင္းမွ ထြက္ေပၚလာႏိုင္ေသာ အခက္အခဲတရပ္ျဖစ္သည္။ ျပည္ပ ေထာက္ပံ့မႈမ်ားအေပၚတြင္ မွီခိုသည့္ (aid dependency model) ၏ ဆိုးက်ိဳးတရပ္တြင္ အလွဴရွင္ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွ အစိုးရအသံုးစရိတ္ကို ေလွ်ာ့ခ်ခိုင္းျခင္း ျပႆနာ ရွိတတ္ သည္။ စစ္အသံုးစရိတ္ႀကီးမားေသာ အစိုးရမ်ား၊ လာဘ္စားမႈမ်ားကို တိုက္ဖ်က္သည့္ အစီအစဥ္မ်ားအတြက္ ေကာင္းမြန္ေသာ္လည္း အမွန္တကယ္ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး၊ လူမႈေရးႏွင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈ တိုက္ဖ်က္ေရးအစီအစဥ္မ်ားတြင္ အစိုးရအသံုးစရိတ္မ်ားျပားေသာ ႏိုင္ငံမ်ားကိုမူ တိုက္႐ိုက္ထိခိုက္မႈရွိလာတတ္ျပန္သည္။

မည္သို႔ဆိုေစ အဆိုပါ အခက္အခဲမ်ား ျဖစ္ပြားေနခ်ိန္တြင္ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး အက်ပ္အတည္း ျပႆနာမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေရး မ တည္ၿငိမ္မႈႏွင့္ အစြန္းေရာက္မႈမ်ားကို ျဖစ္ပြားေစႏိုင္ၿပီး ဦးေႏွာက္ယိုစီးမႈ ျပႆနာမ်ားကိုလည္း ေပၚထြက္ေစႏိုင္သည္။ တၿပိဳင္နက္ တည္းတြင္ ျပည္ပမွ ၀င္ေရာက္လာေသာ ႏိုင္ငံတကာ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းႀကီးမ်ားမွ ျပည္တြင္းေစ်းကြက္ကို ခ်ဳပ္ကိုင္၍ ျပည္တြင္း ထုတ္လုပ္သူမ်ားကို အစားထိုးမႈမ်ားလည္း ေပၚထြက္လာမည္ျဖစ္သည္။

ႏိုင္ငံတကာစံခ်ိန္ စံညႊန္းမ်ား
ကမာၻ႕ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕ႀကီးမွ ခ်မွတ္ထားေသာ အခ်ိဳ႕စံခ်ိန္စံညႊန္းမ်ားကလည္း ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား၏ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္မႈ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္မႈမ်ားကို အႏုတ္လကၡဏာ သက္ေရာက္မႈ ရွိေနျပန္သည္။ လယ္ယာပို႔ကုန္မ်ားတင္ပို႔ေသာ ႏိုင္ငံမ်ားသည္ ကုန္ပစၥည္းတင္သြင္းေသာ ႏိုင္ငံမ်ားမွ သတ္မွတ္ထားသည့္ Sanitary and phytosanitary (SPS) စံခ်ိန္စံညႊန္းမ်ားကို ျပည့္မီွရမည္ ျဖစ္ေပသည္။ အဆိုပါ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားမွ ႏိုင္ငံတကာထုတ္ကုန္ အဆင့္အတန္း ျမင့္မားေရးကို ရည္ရြယ္ျခင္းေၾကာင့္ ေကာင္းက်ဳိးကို ဦးတည္ေစသည္ျဖစ္ေသာ္လည္း၊ မိမိႏိုင္ငံတြင္းမွ ထုတ္လုပ္မႈမ်ားကို ျမႇင့္တင္ရန္ ရည္ရြယ္ျပီး အထက္ပါ စံညြန္းမ်ားကို အသံုးျပဳ၍ ပို႔ ကုန္တင္သြင္းမႈကို တားျမစ္ေသာ ႏိုင္ငံမ်ားလည္း ရွိေလသည္။

ႏိုင္ငံတကာ စံခ်ိန္စံညႊန္းမ်ား သတ္မွတ္ျခင္းသည္ လူ႔စြမ္းအားအရင္းအျမစ္ ဖြံ႕ၿဖိဳၿပီး၊ က႑အလိုက္ ကၽြမ္းက်င္ေသာ ပညာရွင္မ်ား ရွိေနသည့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားအတြက္ အခက္အခဲ မရွိေသာ္လည္း လူ႔စြမ္းအား အရင္းအျမစ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ ေႏွးေကြးေနေသာ ႏိုင္ငံမ်ားအတြက္ အခက္အခဲ၊ အတားအဆီးမ်ား ျဖစ္လာတတ္ပါသည္။ ဥပမာ- ကုန္သြယ္ေရးဆိုင္ရာ စံခ်ိန္စံညႊန္းမ်ား ျပည့္မွီရန္ ႀကိဳးပမ္းရမည့္ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားသည္ tariff ႏွင့္ permissible countervailing duties မ်ား တြက္ခ်က္ျခင္းတြင္ ကၽြမ္းက်င္ရန္ လိုအပ္သည္။ မူပိုင္ခြင့္မ်ား၊ က်န္းမာသန္႔ရွင္းမႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ စံခ်ိန္ စံညႊန္းမ်ား ျပည့္မွီေစရန္အတြက္ ကၽြမ္းက်င္သည့္ စစ္ ေဆးေရး၀န္ထမ္းမ်ား ခန္႔အပ္ထားရွိရမည္။ ယင္းသို႔ေသာ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားအတြက္ institutional development အတိုင္းအ တာ တခုအထိ လိုအပ္သည္ျဖစ္ရာ ကနဦးအစမွ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရေသာ ႏိုင္ငံမ်ားအတြက္ ႀကီးစြာေသာ အသံုးစရိတ္မ်ား ေပၚ ထြက္လာပါေတာ့သည္။

စီးပြားေရးပညာရွင္ Finger ႏွင့္ Schuler တို႔က အဆိုပါ အသံုးစရိတ္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ႏႈိင္းယွဥ္တြက္ခ်က္ေလ့လာၾကည့္ရာတြင္ စံခ်ိန္စံညႊန္းဆိုင္ရာ သေဘာတူညီခ်က္ သံုးခုျဖစ္ေသာ customs valuation, Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights (TRIPS) ႏွင့္ Sanitary and phytosanitary (SPS) measures တို႔အတြက္ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံခ်င္းစီအလိုက္ ကုန္က်စရိတ္မွာ ေဒၚလာသန္း (၁၅၀) ျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိခဲ့ၾကပါသည္။ ယင္းပမာဏမွာ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံအမ်ားစု၏ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး ဘတ္ဂ်က္ပမာဏ ထက္ ပိုမိုျမင့္မားပါသည္။ သို႔ျဖစ္ရာ အခ်ဳိ႕ေသာ ပညာရွင္မ်ားက ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီး ႏိုင္ငံမ်ားသည္ ကမာၻ႕ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕ႀကီး၏ အရွိန္အ ၀ါကို အသံုးျပဳ၍ ယင္းတို႔တြင္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးျဖစ္ေသာ institutions မ်ားႏွင့္ စံခ်ိန္စံညႊန္းမ်ားကို ဖြံ႕ၿဖိဳးစဲႏိုင္ငံမ်ားအား အ တင္းအၾကပ္ ဖိအားေပး သံုးစြဲေစေသာေၾကာင့္ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲတိုင္းျပည္မ်ား၏ စီးပြားေရးတိုးတက္မႈကို ေႏွာင့္ေႏွးေစသည္ဟု ေ၀ဖန္ေျပာဆို ၾကပါသည္။

နိဂံုး
မည္သို႔ဆိုေစ ႏိုင္ငံတကာ စီးပြားေရး ဆက္ႏြယ္မႈမ်ားသည္ ႏိုင္ငံတကာကုန္သြယ္ေရးႏွင့္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈေပၚတြင္ မ်ားစြာမူတည္ ပါ သည္။ ယင္းသို႔ေသာ အေျခအေနတြင္ ကမာၻ႕ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕ႀကီးမွ ျပဳလုပ္အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနေသာ negotiated rule -making စနစ္သည္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား၏ အမွန္တကယ္လိုအပ္ေနေသာ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး လိုအပ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီမႈမရွိ ျဖစ္ေန စဲပင္ျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္ရာ ကမာၻ႕ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕ႀကီးႏွင့္ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားအၾကားမွ စည္းမ်ဥ္းဆိုင္ရာ ကစားပြဲမ်ား သည္ကား စဥ္ ဆက္မျပတ္ ဆက္လက္ရွိေနဦးမည္ ျဖစ္ပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပလိုက္ရပါသည္။

ခင္မမမ်ိဳး
(၁၇၊ ၁၂၊ ၂၀၀၉)

copy from

http://readandstudy.wordpress.com/2010/12/22/%E1%80%80%E1%80%99%E1%80%AC%E1%81%BB%E1%82%95%E1%80%80%E1%80%AF%E1%80%94%E1%80%B9%E1%80%9E%E1%80%BC%E1%80%9A%E1%80%B9%E1%80%B1%E1%80%9B%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%96%E1%80%BC%E1%80%B2%E1%82%95%E1%82%80/#respond

ရည္ညႊန္းကိုးကားစာရင္း
Bhattacharjea, A. (2004) 'Developing Countries in the world trade regimes' in Mackintosh (eds.) Making the International: Economic Interdependence and Political Order, London, Pluto Press,

Chang, H. (2002) Kicking Away the Ladder: Development Strategy in Historical Perspective, London, Anthem Press

Das, B. (1998) WTO Agreements: Deficiencies, Imbalances and Required Changes, London, Zed Books

Finger, J. & Schuler, P. (2000) 'Implementation of the WTO Commitments: the development challenge in Hokeman, B, English, P. and Matto, A. (eds) Development, Trade and WTO: A Handbook, Washington DC, World Bank

Oxfam (2002) Rigged Rules and Double Standards: Trade, Globalization and the Fight against Poverty, London, Oxfam

Rodrik, D. (2001) The Global Governance of Trade as if Development really mattered, New York, UNDP

ကုန္သြယ္ေရေၾကာင္း

  ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ မွီတင္း ေနထုိင္တဲ့ ကမာၻလုံးၾကီးရဲ႕ ၇၀ ရာခုိင္ႏႈန္းခန္ ့က ေရေတြနဲ႔ ဖုံးလႊမ္းထားတာပါ။ ေရေၾကာင္းကုန္သြယ္မႈဟာလည္း ကမာၻမွာ အေရးအပါဆုံး ဆုိပါေတာ့။ ဘာလုိ႔မ်ားပါလိမ့္ဗ်ာ။ ကုန္ပစၥည္း အမ်ိဳးအမည္မေရြး အေရအတြက္ မ်ားမ်ားနဲ႔ ေစ်းခ်ိဳခ်ိဳ သယ္လုိ႔ရတာက ဒီတစ္နည္းပဲ ရွိတာကုိး။ သံေျမရုိင္း၊ ဘိလပ္ေျမ၊ ပဲ၊ ေၿပာင္း၊ ႏွမ္း၊ ေလာင္စာဆီ၊ ဓါတ္ေငြ႔ ေတြကအစ ကား၊ ေလယာဥ္၊ ေရနံစင္ၾကီးေတြ အလယ္၊ တိရစာၦန္ေတြ အဆုံး အကုန္လုံးကုိ ေရထဲကေန သယ္ၾကတာပါပဲ။ သေဘၤာၾကီးေတြကလည္း ၾကီးလာလုိက္ၾကတာ မေလးရွားက ပီထရုိနာ့စ္ တြင္တာဝါ (Petronas Twin Towers) ကုိ အလ်ားလုိက္ လွဲထားရင္ေတာင္ ကမာၻ႔အရွည္လ်ားဆုံး သေဘၤာၾကီး အရွည္ကုိ မမီေသးပါဘူးတဲ့¹။ တစ္ခါ ေလာင္စာဆီေတြ သဘာဝဓါတ္ေငြ႔ ေတြကုိ ပုိက္လုိင္းေတြ သြယ္ၿပီးေရာင္းၾက ဝယ္ၾကတာထက္ သေဘၤာေတြနဲ႔ ေခါက္တုံ႔ ေခါက္ျပန္ သယ္ၾကတာက လုံၿခဳံေရး အရ ပုိတြက္ေျခကုိက္ပါသတဲ့။

Knock Nevis သေဘၤာ ႏွင့္ ကမာၻ႕ အျမင့္ဆံုး အေဆာက္အအံုမ်ား

Retrieved from Wikimedia Commons on April 26, 2010. This work is shared under the following license.

ဒီလုိမ်ဳိး ဘယ္ေတာ့မွ မတိမ္ေကာမယ့္ စီးပြားေရးမ်ဳိးျဖစ္တာမုိ႔ လုပ္စား ကုိင္စားၾကတဲ့ လူေတြ၊ ကုမၸဏီၾကီးေတြ၊ ႏုိင္ငံ အစုိးရေတြ မနည္းပါပဲ။ တကယ္ပဲ မက္ေလာက္စရာပါ။ ၾသစေၾတးလ် မွာ သံေျမရုိင္းတစ္တန္ဟာ ငါးက်ပ္ေလာက္ပဲတန္ေပမယ့္ သေဘၤာနဲ႔ သယ္သြားၿပီး တရုတ္ျပည္လည္းေရာက္ေရာ တစ္ဆယ္ဆုိလည္းဟုတ္ ဆယ့္ငါးက်ပ္ဆုိလည္းဟုတ္။ (အမွန္တကယ္ေစ်းကြက္ေပါက္ေစ်း မဟုတ္ပါ) ၾကားပြဲစားတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ကုန္တစ္တန္ ကုိ ၅ျပားေလာက္ပဲ ေကာ္မရွင္ ရပါေစဦး။ (အနည္းဆုံးေနာ္ အနည္းဆုံး) တန္ခ်ိန္ တစ္သိန္းဆုိရင္ ေဒၚလာငါးေထာင္ အိတ္ထဲဝင္သြားပါၿပီ။ သူလုပ္လုိက္ရတာက အီးေမးလ္ေလး တစ္ေစာင္နဲ. ဟုိဖက္ ဒီဖက္ ခ်ိတ္ေပးလုိက္တာပါပဲ။ ၾကည့္ဗ်ာ..အီးေမးလ္ တစ္ေစာင္ပို႔လို႔ ရတဲ့ ဝင္ေငြက ငါးေထာင္တဲ့။ လန္ဒန္၊ ေဟာင္ေကာင္၊ စင္ကာပူ မွာ လပ္ေတာ့ (lap top) ေလး တစ္လုံးအရင္းျပဳလုိ႔ ေန႔စဥ္ ေဒၚလာေထာင္ေသာင္းနဲ႔ ခ်ီၿပီး အလုပ္ျဖစ္ေနတဲ့သူေတြ ဒုနဲ႔ေဒးပါ။ အဲ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ ျမန္မာေတြေတာ့ မပါပါဘူး။ အဲလုိ ပြဲစားအေနနဲ. ကုန္သည္အေနနဲ. စြန္႔ဦးတီထြင္ လုပ္ေနၾကတဲ့သူ ျမန္မာလူမ်ိဳးပုဂၢလိကလုပ္ငန္းရွင္ေတြ ရွိလာၿပီ ၿဖစ္ေပမယ့္ သိသေလာက္ေတာ့ လက္ငါးေခ်ာင္းေတာင္ မျပည့္ေသးသလုိပါပဲ။ ေအာင္ၿမင္တဲ့အဆင့္ထိလည္း မေရာက္ၾကေသးပါဘူး။ ဒီေနရာမွာ လုပ္ငန္းပုိင္းအရ ေအာင္ၿမင္တာကုိ ေၿပာတာပါ။ အလကားရတဲ့ ပစၥည္းကုိ ငါးက်ပ္နဲ. ေရာင္းလုိ. ရတဲ. ခါေတာ္မီ ေအာင္ၿမင္မွဳကုိ ေၿပာတာမဟုတ္ပါဘူး။ ပုိက္ဆံလုိက္ႏုိင္ေပမယ့္ ႏုိင္ငံတကာမွာ မဝင္ဆန္.ႏုိင္တဲ့ ျပႆနာေလးေတြေၾကာင့္လည္း ၿဖစ္ခ်င္ၿဖစ္မွာပါ။ ဥပမာ ႏိုင္ငံ အတြင္းအၿပင္ ေငြအသြင္းအထုတ္ မလြယ္တာတုိ.၊ လက္ရွိႏုိင္ငံေရး အေၿခအေနအရ ႏုိင္ငံရပ္ၿခားမွာ ဘဏ္အေကာင့္ဖြင့္ခြင့္ မရသူေတြ ၿဖစ္ေနတာတုိ. စသၿဖင့္ေပါ့ေလ။ ငုိအားထက္သန္ ရယ္အားထက္သန္ ဆုိသလုိပါပဲ။ သိပ္မၾကာေသးပါဘူး။ ၿမန္မာလုပ္ငန္းရွင္ တစ္ေယာက္ Original BL (Bill of Lading) (ကုန္တန္ဖုိးက်သင့္ေငြကုိ ဘဏ္ကေန ထုတ္ယူလုိ.ရမယ့္ ကုန္သြယ္ေရေၾကာင္း ခ်က္လက္မွတ္ ဆုိပါေတာ့။ BL အေၾကာင္း ေနာက္မွ သပ္သပ္ထပ္ေရးပါမယ္။) ဘယ္ႏွစ္ေစာင္ရွိမွန္းမသိဘဲ တစ္ေစာင္ေလာက္ လက္ထဲေရာက္လာလုိ. ပုိင္ၿပီဆိုၿပီး ကုန္တင္ေပးလုိက္တာ စာရြက္ကေလးကုိင္ၿပီး ကုန္ဖုိးေငြ ဘယ္သူ.ကုိ လုိက္ေတာင္းရမွန္းမသိၿဖစ္ေနပါသတဲ့။

ကမာၻ႕ အစည္ကားဆံုး စင္ကာပူ ကြန္တိန္္နာ ဆိပ္ကမ္း

Retrieved and resized from Wikimedia Commons on April 26, 2010. This work is shared under the following license.

ထားပါ။ ေျပာခ်င္တာက အျမတ္အစြန္းမ်ားတာမွန္ေပမယ့္ ဒီေလာကထဲကုိ ဝင္ခ်င္တုိင္းလည္း ဝင္လာလုိ႔ မလြယ္ပါဘူး။ ေရေၾကာင္းစီးပြားေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဘြဲ႔ရလာလုိ႔၊ ပုိက္ဆံေတြ ေပါေနလုိ႔ ဆုိၿပီး ဒီေလာကထဲ ဘုမသိ ဘမသိဝင္လာလုိ႔မရပါဘူး။ ဒီေလာကမွာ အေတြ႔အၾကဳံကသာ အေကာင္းဆုံး အရင္းအႏွီးပါ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ ဘယ္လုိ အေရာင္းအဝယ္ သတင္းအခ်က္အလက္ကုိမွ ဘယ္ေသာအခါမွ တရားဝင္ ေၾကညာျခင္းမရွိတဲ့ စီးပြားေရးေလာကကုိး။ သေဘၤာတစ္စီးေသာ္လည္းေကာင္း၊ ကုန္ေရာင္းကုန္ဝယ္ေသာ္လည္းေကာင္း အလုပ္တစ္ခု ျဖစ္သြားေပမယ့္ ဘယ္ေစ်းနဲ႔ဆုိတာ ဘယ္သူမွ တိတိက်က် မသိပါဘူး။ သေဘၤာတစ္စီးကုိ ကုမၸဏီတစ္ခုက သူပုိင္အေနနဲ႔ မွတ္ပုံတင္ထားေပမယ့္ တစ္ကယ့္ပုိင္ရွင္ဟာ ဘယ္သူလဲဆုိတာ ဘယ္သူမွ မသိပါဘူး။ ေရာင္းသူနဲ႔ ဝယ္သူဟာ ဂ်ပန္မွာ အိမ္ခ်င္းကပ္ရက္ ေနခ်င္ေနၾကလိမ့္မယ္။ ဒါေပမယ့္ အေရာင္းအဝယ္ကေတာ့ ေဟာင္ေကာင္၊ စင္ကာပူ၊ နယူးေရာ့ခ္၊ လန္ဒန္ စသျဖင့္ ကမာၻတစ္ပတ္ပတ္ၿပီးမွ ပြဲစားဆယ္လက္ ေလာက္ေျပာင္းၿပီးမွ ျဖစ္ခ်င္ ျဖစ္သြားတတ္တယ္။

ဒီလုိ လွ်ိဳ႕ဝွက္သည္းဖုိဆန္တဲ့ ကုန္သြယ္ေရေၾကာင္းေလာကကို ဘယ္လုိ စည္းမ်ဥ္း၊ ဥပေဒေတြနဲ. ေဘာင္ကြပ္ထားပါသလဲ။ အေလ်ာ္အစား၊ အာမခံ၊ ကုန္သြယ္ခ စတာေတြနဲ. ပတ္သက္တဲ့ က်င့္ဝတ္မူၾကမ္းေတြ ကုိယ့္ဟာကုိယ္ ေရးဆြဲ၊ ကုိယ့္ဟာကုိယ္ အတည္ၿပဳ၊ ကုိယ့္ဟာကုိယ္ သေဘာတူ သတ္မွတ္ၿပီး ကုိယ့္ဟာကုိယ္ စတင္အသုံးၿပဳခဲ့ၾကတဲ့သူ (rule making bodies) ေတြကေတာ့ အဂၤလန္ နဲ႔ အေနာက္ဥေရာပႏုိင္ငံတခ်ိဳ.ပါ။ ပုိင္တယ္ေနာ္။ (အာရွသားေတြဟာ ဥေရာပသားေတြထက္ အမ်ားၾကီး ေစာၿပီး ပင္လယ္ကုိ ေအာင္ႏုိင္ခဲ့ၾကေပမယ့္ လက္ေတြ႔က်က် အက်ိဳးရွိရွိ အသုံးမခ်ႏုိင္ခဲ့ၾကပါဘူး။) သူတို႔ေတြဟာ ႏုိင္ငံအစုိးရေတြ မဟုတ္သလုိ မွတ္ပုံတင္ထားတဲ ကုမၼဏီၾကီးေတြ မဟုတ္ၾကပါဘူး။ ကုန္သည္၊ပြဲစား၊ သေဘၤာပုိင္ရွင္၊ သေဘၤာမန္ေနဂ်ာ၊ ေရွ႕ေနေတြ ပါဝင္တဲ့ society အဖြဲ႔အစည္းေတြပါ။ ၁၆ရာစုေလာက္က စခဲ့ေပမယ့္ အခုအခ်ိန္အထိ society/association ေတြအၿဖစ္နဲ႔ပဲ အမည္ခံ ရပ္တည္ေနၾကတုန္းပါပဲ။ ေနာက္ပုိင္း အေမရိကန္ ေကာင္းစားလာေတာ့ အေမရိကန္ သေဘၤာပုိင္ရွင္၊ ေရွ.ေနေတြရဲ. ေခတ္သစ္အေမရိကန္ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းေတြ ထပ္ေပၚလာပါတယ္။ ဒီလုိနဲ႔ ပြဲစားခ၊ ကုန္သယ္ေပးခ၊ အခြန္အခ၊အာမခံေၾကး၊ ေလ်ာ္ေၾကး စတာေတြ တြက္ၾက ခ်က္ၾကတဲ့ ေနရာမွာ လန္ဒန္နဲ႔ ဥေရာပရဲ႕ ေရွးရုိးဆန္တဲ့ ထုံးတမ္းစဥ္လာေတြနဲ႔အတူ ေခတ္သစ္အေမရိကန္ ဥပေဒေတြကုိလည္း ထည့္စဥ္းစားလာရပါတယ္။

အထက္ပါ ဥေရာပနဲ႔ အေမရိကန္ေခတ္သစ္ ကုန္သြယ္ေရေၾကာင္း က်င့္ဝတ္ ဥပေဒၾကမ္းေတြ အေၿခခံလုိ႔ ကမာၻႏုိင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္ကတစ္ဆင့္ လုိတာေလးေတြ ထပ္ၿဖည့္ၿပီး မိမိႏုိင္ငံရဲ႕ အေျခခံဥပေဒမွာ အစာသြတ္ၾကပါတယ္။ မိမိႏုိင္ငံရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြား၊ အေနအထားအရ ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ကုန္သြယ္ေရေၾကာင္း ဥပေဒေတြဟာ ကြာဟခ်က္ေလးေတြ ရွိလာတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ ကုန္ၾကမ္းထြက္တဲ့ ႏုိင္ငံၿဖစ္လုိ႔ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ ႏုိင္ငံက ျပ႒ာန္း ထားတဲ့ ေရေၾကာင္းဥပေဒဟာ ကုန္ပုိင္ရွင္ေတြကုိ ဦးစားေပးစဥ္းစား အခြင့္အေရးေတြ ပုိေပးထားေပမယ့္ စင္ကာပူရဲ႕ ကုန္သြယ္ေရေၾကာင္းဥပေဒက ကုန္သည္၊ ပြဲစားေတြကုိ ပုိၿပီး အသာေပးထားပါတယ္။

ကုန္သြယ္ေရေၾကာင္းဥပေဒေတြကုိ အသုံးခ်တဲ့ရွဳေထာင့္ကေန အက်ိဳးအျပစ္ေလးေတြရွာၿပီး တုိ႔ထိၾကည့္ဖုိ႔ စိတ္ကူးထားပါတယ္။ မထိတထိေလးေပါ့ဗ်ာ။ ေနာက္မွ ေတြ႔ရေအာင္။

sirius

1. http://en.wikipedia.org/wiki/Knock_Nevis

by https://www.facebook.com/pondaungvalley

သင့္စိတ္ကိုေပ်ာ္ရႊင္ၾကည္ႏူးေစမည့္ အစားအေသာက္မ်ား

ဗီတာမင္ဘီအုပ္စု
ကၽြန္မတုိ႔အမ်ားစုဟာ စားေသာက္တဲ့အစားအစာေတြမွာ ဗီတာမင္ဘီ လံုေလာက္စြာပါရိွမေနပါဘူး။ ေဖာလစ္အက္စစ္၊ ဗီတာမင္ B6 နဲ႔ B12 တုိ႔ ခ်ိဳ႕တဲ့မႈေၾကာင့္ Homocysteine လို႔ေခၚတဲ့ အမိုင္ႏိုအက္စစ္ေတြမ်ားျပားလာကာ စိတ္ဓာတ္က်ျခင္း၊ ေလျဖန္းျခင္းနဲ႔ ႏွလံုးေရာဂါမ်ား ရရိွလာႏိုင္ပါတယ္။ Homocysteine ပမာဏ ပံုမွန္အတိုင္းရိွေနဖို႔အတြက္ ေန႔စဥ္ေန႔တိုင္း ဟ

င္းသီးဟင္းရြက္စိမ္းမ်ား စားသင့္ပါတယ္။

ဘယ္လိုအစာေတြ စားရမလဲ 
ဟင္းႏုႏြယ္ရြက္လို အစိမ္းရင့္ေရာင္ရိွ ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ား၊ သံပ႐ိုသီး၊ ေထာပတ္သီး၊ ငွက္ေပ်ာသီး၊ ကၫြတ္၊ သၾကားသီးနဲ႔ ပဲမ်ိဳးမ်ိဳး။

Omega 3 (က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီၫြတ္တဲ့ ဆီမ်ား) 
အဆီေတြ၊ ဆီမ်ားတဲ့အစာေတြဟာ က်န္းမာေရးနဲ႔ မသင့္ေတာ္လို႔ မ်ားမ်ားမစားသင့္ဘူးဆိုေပမယ့္ က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီၫြတ္တဲ့ အိုမီဂါ ၃တို႔ကို အဆီေတြကိုေတာ့ စားေပးသင့္ပါတယ္။ စိတ္ခံစားမႈကို ထိန္းခ်ဳပ္ေပးတဲ့ အာ႐ံုေၾကာေတြ ဆက္သြယ္မႈေကာင္းမြန္ေခ်ာေမြ႕ေအာင္၊ အခ်က္အလက္ေတြကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္း သယ္ယူပို႔ေဆာင္ႏိုင္ေအာင္ အိုမီဂါ ၃ အဆီက ျပဳလုပ္ေပးပါတယ္။

ဘာေတြ စားရမလဲ 
တူနာငါး၊ ငါးေသတၱာငါး၊ အယ္လ္မြန္သီး၊ သစ္ၾကားသီး၊ ဖ႐ံုေစ့။

မဂၢနီဆီယမ္သတၱဳဓာတ္
စိတ္ပင္ပန္းမႈေတြ ေျဖေလွ်ာ့ဖို႔နဲ႔ ရာသီအႀကိဳစိတ္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားကို ေလ်ာ့နည္းေစဖို႔အတြက္ လုိအပ္တဲ့ Neurotransmitter ေတြ မ်ားမ်ားထုတ္လုပ္ႏိုင္ဖို႔ မဂၢနီဆီယမ္သတၱဳဓာတ္ကို လိုအပ္ပါတယ္။ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္ျခင္း၊ စိတ္အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္လြယ္ျခင္းနဲ႔ စိတ္အေျပာင္းအလဲျမန္ျခင္းစတဲ့ လကၡဏာ ရပ္မ်ားဟာ မဂၢနီဆီယမ္ သတၱဳဓာတ္ခ်ိဳ႕တဲ့ ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။

ဘာေတြစားသင့္လဲ 
ဟင္းႏုနယ္ရြက္၊ ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ေပါင္မုန္႔၊ အေစ့အဆန္အမ်ိဳးမ်ိဴး၊ အယ္လ္မြန္သီ၊ ေနၾကာေစ့၊ ဖ႐ံုေစ့။

ကာဗြန္ဟိုက္ဒရိတ္ျဒပ္ေပါင္း 
ကာဗြန္ဟိုက္ဒရိတ္ျဒပ္ေပါင္းမ်ားပါရွိတဲ့ အစာေတြ စားသံုးေပးျခင္းျဖင့္ ဦးေႏွာက္ထဲ Tryptophan ဓာတ္ေတြ စုပ္ယူႏိုင္စြမ္း ပိုမိုမ်ားျပားေစပါတယ္။ ေကြကာအုတ္တို႔လို Glycaemic Index (GI) နည္းတဲ့ အစာေတြေရြးစားပါ။ GI နည္းတဲ့အစာေတြဟာ ေသြးတြင္းသၾကးဓာတ္ကို ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ျမင့္တတ္လာေစၿပီး ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္ ႐ုတ္တရက္ ျမင့္လာျခင္း၊ က်ဆင္းလာျခင္းတို႔ကို မျဖစ္ေစပါဘူး ဒါေၾကာင့္ သင့္ကို တစ္ေနကုန္ အင္အားရွိေစ၊ ေပ်ာ္ရႊင္ေစၿပီး စိတ္ခံစားမႈ ေျပာင္းလဲလြယ္တာမ်ိဳး မျဖစ္ေစပါဘူး။ လတ္ဆက္တဲ့ သစ္သီးမ်ားမွာ ပါတဲ့ သၾကားဓာတ္ကလည္း ႐ိုး႐ိုးသၾကားထက္စာရင္ ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္ကို မွ်တေအာင္ ညႇိေပးပါတယ္။

ဘာေတြ စားသင့္လဲ 
ေကာက္ပဲသီးႏွံမ်ား( ဂ်ံဳ၊ ေကြကာအုတ္)၊ ဆန္လံုးညိဳ၊ လတ္ဆက္တဲ့ သစ္သီး။

ပ႐ိုတင္းဓာတ္ 
စိတ္ကို လန္းဆန္းသြက္လက္တတ္ႂကြေစႏိုင္တဲ့ Neurotransmitter ေတြျဖစ္တဲ့ ဒိုပါမင္း နဲ႔ ေနာ္အပီနက္ ဖရင္း(Norepinephrine) တို႔ကို ေန႔လယ္ဘက္ေတြမွာ ဦးေႏွာက္က ထုတ္ယူႏိုင္စြမ္း ေလ်ာ့နည္းေနတတ္ပါတယ္။ ပ႐ိုတင္းဓာတ္ပါရွိ္တဲ့ အစာေတြ စားသံုးျခင္းျဖင့္ ဒီ Neurotransmitter ေတြရဲ႕ ပမာဏကို မ်ားျပားေစႏိုင္တဲ့ Tyrosin ဓာတ္ ပိုမို ထြက္ရွိလာတဲ့အတြက္ စိတ္ကို ျပန္လည္ လန္းဆန္းတတ္ႂကြေစႏိုင္ပါတယ္။

ဘာေတြ စားသင့္လဲ 
အဆီ အနည္းငယ္သာပါရွိတဲ့ အမဲသား၊ ၾကာက္သား၊ ဘဲသား (အေရခြံခြာစားပါ)၊ အဆီနည္းတဲ့ ႏြားႏို႔၊ ဒိန္ခ်ဥ္၊ ပုစြန္၊ ကဏန္း၊ ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳး။

ေရ 
ကၽြန္မတို႔ ဦးေႏွာက္ထဲမွာ ေရ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းပါဝင္တဲ့အတြက္ ဆဲလ္အေျမႇးမ်ား ေခ်ာေစႏိုင္ဖို႔အတြက္ ေရဓာတ္ အလံုအေလာက္ လိုအပ္ပါတယ္။ မဟုတ္ပါက သင္ဟာ ေခါင္းမူးၿပီး ေမာပန္းႏြမ္းလ်ကာ ေရငတ္ေနပါလိမ့္မယ္။

ဘာလို ေသာက္သင့္လဲ
ဦးေႏွာက္ရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ ေကာင္းမြန္ေစဖို႔အတြက္ တစ္ေန႔ကို ေရႏွစ္လီတာ (ေရသန္႔ဘူ ႏွစ္လူးစာ) ေသာက္ေပးသင့္ပါတယ္။

Good Health

Mg Mandalay

ၿမန္မာႏိုင္ငံဟာ ကံေကာင္းသတဲ့

ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ နယ္ဆင္မင္ဒဲလား လို ေခါင္းေဆာင္တေယာက္နဲ႔ ေဂၚဗာေခ်ာ့ လို ၿပဳၿပင္ေၿပာင္းလဲေရးလုပ္ခ်င္သူတေယာက္ကို တၿပိဳင္တည္းရလိုက္တဲ့ အတြက္ ကံေကာင္းသတဲ့။လြန္ခဲ့တဲ့ အပတ္တံုးက ႏိုင္ငံတကာ သတင္းစာေတြကို ၿပန္တုန္႔ၿပန္ထားတဲ့ ေဆာင္းပါးေလးကို လြတ္လပ္တဲ့အာရွအသံရဲ႕ ႀကာသာပေတးညပိုင္းအစီးအစဥ္မွာ ေဆြးေႏြးခဲ့တယ္။
ႏိုင္ငံတကာ သတင္းမီဒီယာေတြကိုႀကည့္လိုက္မယ္ဆိုရင္ ၿမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ႏွစ္ဦးၿဖစ္တဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုႀကည္ နဲ႔ ဦးသိန္းစိန္တို႔ရဲ႕ ခရီးစဥ္ေတြ၊ သူတို႔အေပၚ ႏိႈင္းယွဥ္သံုးသပ္ထားတဲ့ ေဆာင္းပါးေတြ၊ ဒီမိုကေရစီေရးေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေရာင္ၿခည္ေတြကို ေဝေဝဆာဆာေတြ႔ၿမင္ေနႀကရပါတယ္။ နယူးေယာက္တိုင္း သတင္းစာႀကီးမွာ ဆိုရင္ ၿမန္မာႏို္င္ငံဟာ နယ္ဆင္မင္ဒဲလား နဲ႔ ေဂၚဗာေခ်ာ့ လို ပုဂိုလ္ႏွစ္ေယာက္ကို တၿပိဳင္တည္းရတဲ့အတြက္ ကံေကာင္းတယ္ လို႔ ၿခီးႀကဴးေထာပနာၿပဳထားၿခင္းကို ႏိႈင္းယွဥ္ၿပထားမႈအေပၚ ၿပန္လည္ေခ်ပထားတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကလည္း စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းေနပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုႀကည္ကို ေတာင္အာဖရိက လြတ္ေၿမာက္ေရးေခါင္းေဆာင္ နယ္ဆင္မင္ဒဲလား နဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္ထားၿပီး သမၼတႀကီး ဦးသိန္းစိန္ ကိုေတာ့ ဆိုဗီယက္ၿပည္ေထာင္စုရဲ႕ စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရးကို ၿပဳၿပင္ေၿပာင္းလဲေရးလုပ္ခ်င္သူ ေဂၚဗာေခ်ာ့ အၿဖစ္နဲ႔ ရည္ညႊန္းခ်င္ပံုရပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ အဲ့ဒီ ႏိႈင္းယွဥ္ခ်က္ေတြကို အၿပင္းအထန္ၿငင္းဆန္ခဲ့ႀကပါတယ္။
 နယ္ဆင္မင္ဒဲလား ဟာ အက်ဥ္းေထာင္ထဲမွာ ၂၇ ႏွစ္ေက်ာ္ အဖမ္းခံခဲ့ရၿပီးတဲ့ေနာက္ သူရိွတဲ့ေနရာကို လူၿဖဴအစိုးရက လာေရာက္ညွိႏိႈင္းခဲ့ပါတယ္။ ေတာင္အာဖရိက ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာ သမၼတအၿဖစ္ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ေပးခဲ့ပါတယ္။၊ ၿမန္မာစစ္အစိုးရကေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ ၂၀၀၈ အေၿခခံဥပေဒ စည္းဝိုင္းထဲကို ဝင္မလာမၿခင္း၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုႀကည္ နဲ႔ အေပးအယူမလုပ္ခဲ့ပါဘူး။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုႀကည္ကလည္း သူတို႔ရဲ႕ အတြင္းစည္းထဲမွာ ဝင္ေရာက္ကစားခဲ့ပါတယ္။ အမုန္းတရား တစံုတရာမွ မေၿပာဆိုပဲ၊ အတိတ္ရဲ႕ နာက်င္ဘြယ္အၿဖစ္အပ်က္ေတြကို ၿပန္လည္ ေကာက္ေႀကာင္းမၿခစ္ပဲ၊ ေမတၱာတရား အေငြ႔အသက္ေတြလႊမ္းၿခံဳေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရးလမ္းေႀကာင္းတခုကို စတင္ေလွ်ာက္လွမ္းခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒေတြမွာ အကန္႔အသတ္ေတြမ်ားလြန္းတဲ့အၿပင္၊ သမၼတၿဖစ္မဲ့သူဟာ စစ္ေရးအေတြ႔အႀကံဳရိွရမယ္ ဆိုတဲ့ စည္းၿခားမႈေတြေႀကာင့္လည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုႀကည္ရဲ႕ အေၿခအေနဟာ နယ္ဆင္မင္ဒဲလား လို ၿဖစ္လာဖို႔ အေၿခအေနမရခဲ့ပါဘူး။ ပိုၿပီး ကြာၿခားတဲ့ အခ်က္ကေတာ့ ႏိုင္ငံတကာ ရဲ႕ တုန္႔ၿပန္မႈအေနအထားပဲၿဖစ္ပါတယ္။ ေတာင္အာဖရိက လြတ္ေၿမာက္ေရးလႈပ္ရွားမႈကာလေတြကို ႀကည့္လိုက္မယ္ ဆိုရင္ အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စ နဲ႔ အေနာက္အုပ္စုဟာ စစ္ေအးတိုက္ပြဲရဲ႕ အဓိက အႏၱရာယ္ၿဖစ္တဲ့ ကြန္ၿမဴနစ္ေတြရဲ႕ ေၿခလွမ္းကို ရိုက္ခ်ိဳးခ်င္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေႀကာင့္လည္း၊ အႀကမ္းဖက္မႈနည္းေပါင္းစံု နဲ႔ လူၿဖဴအစိုးရကို လက္နက္ကိုင္စြဲတိုက္ပြဲဝင္ခဲ့တဲ့ အာဖရိကန္အမ်ိဳးသားကြန္ဂယက္ ကို လက္ဝဲဝါဒီေတြရဲ႕ အႀကမ္းဖက္အဖြဲ႔အစည္းအၿဖစ္သတ္မွတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဒက္စမြန္တူးတူးကလည္း အမွန္တရား နဲ႔ အမွားေတြႀကားမွာ ႀကားေနဖို႔ မသင့္ဘူး ဆိုတဲ့ စကားလံုးေတြနဲ႔ ေရာ္နယ္ေရဂင္ ရဲ႕ အစိုးရကို ကြန္ဂယက္ထဲအထိ လာေရာက္ေဝဖန္ခဲ့ဘူးပါတယ္။
  ၿမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ဒီမိုကေရစီလႈပ္ရွားမႈကေတာ့ ကံဆိုးမႈေတြထဲမွာ ရုန္းကန္ခဲ့ရတယ္ လို႔ ဆိုရပါလိမ့္မယ္။ ေတာင္အာဖရိကရဲ႕ လူၿဖဴအစိုးရကို ေထာက္ခံခဲ့သူ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံေတြက အေဝးႀကီးမွာ ရိွေနခဲ့ေပမဲ့ ၿမန္မာစစ္အာဏာရွင္ေတြကို အဓိက ေထာက္ခံပံ့ပိုးခဲ့သူ တရုပ္ၿပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံကေတာ့ အနီးဆံုးမွာ တည္ရိွေနခဲ့ၿပီး၊ ေဒသတြင္း လႊမ္းမိုးမႈကို သိမ္သိမ္ေမြ႔ေမြ႔လုပ္ကိုင္ေနခဲ့တာေႀကာင့္ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြက ၿမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ဒဏ္ခပ္ပိတ္ဆို႔မႈေတြဟာ အရာမထင္ခဲ့ပါဘူး။ ဒါ့အၿပင္ အာဆီယံ လို အဖြဲ႔ေတြကလည္း မ်က္ႏွာႏွစ္ဘက္နဲ႔ အဆက္အဆံလုပ္ေနခဲ့တာေႀကာင့္ ၿမန္မာႏိုင္ငံေရးအေၿပာင္းအလဲေပၚမွာ ဘံုသေဘာတူညီမႈဆန္တဲ့ မဟာဗ်ဴဟာ တခု ရိွမေနခဲ့ပါဘူး။ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံတခုက စစ္ေရးႏိုင္ငံေရး အဓိက ေထာက္ပံ့ေပးေနခဲ့ရင္၊ အဲ့ဒီ ႏိုင္ငံေတြအေပၚ ဆင္ႏြဲတဲ့ စစ္ပြဲဟာ မေအာင္ၿမင္ႏိုင္ဘူး၊ ဥပမာ ဗီယက္နမ္ စစ္ပြဲေပါ့ဗ်ာ ၂၀ ရာစုမွာ ဗီယက္နမ္စစ္ပြဲ အရံႈးရဲ႕ သင္ခန္စာကို ေလ့လာခဲ့မိႀကတဲ့ အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စုဟာ ၿမန္မာၿပည္ အေပၚထားတဲ့၊ သူတို႔ရဲ႕ သေဘာထားကို ၿပန္လည္ သံုးသပ္ခဲ့ပံုရပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုႀကည္ကလည္း အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စု နဲ႔ တရုပ္ႏိုင္ငံႀကားက ပါဝါကစားပြဲမွာ ၿမန္မာႏိုင္ငံဟာ ဓါးစာခံၿဖစ္မွာကို စိုးရိမ္ပံုရပါတယ္။ ဒါေႀကာင့္လည္း ဒက္စမြန္တူးတူး ရဲ႕ အင္အားၿပင္းတဲ့စကားလံုးေတြလို ေၿပာဆိုမေနေတာ့ပဲ တခါတံုးက ၿပိဳင္ဘက္ေဟာင္းေတြ နဲ႔ ရင္ႀကားေစ့ခ်င္တဲ့ စကားေတြ နဲ႔ သာ ကမ္းလွမ္းခဲ့ပါတယ္။ အမ်ိဳးသားေရးညီညြတ္မႈကို တည္ေဆာက္ၿပီး အသက္ရႈေခ်ာင္မဲ့အနာဂတ္ကိုသာ ၿမင္ေတြ႔ခ်င္ပံုရပါတယ္။
  သမၼတႀကီး ဦးသိန္းစိန္ ကို ဆိုဗီယက္ေခါင္းေဆာင္ မစ္ဟိုင္းေဂၚဗာေခ်ာ့ နဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္လိုက္တာကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလးဂြက် တဲ့ အၿမင္ လို႔ ဆိုရမယ္ ထင္တယ္။တူတဲ့အခ်က္ေတြေတာ့ ရိွတယ္ဗ်ာ။ ဆိုဗီယက္ယူနီယံရဲ႕ ဖြဲ႔စည္းပံုကို ႀကည့္လိုက္မယ္ဆိုရင္ ဆိုဗီယက္ကြန္ၿမဴနစ္ေတြက အၿမင့္ဆံုးအာဏာကို ပိုင္ဆိုင္သူေတြ၊ Congress of Deputies မွာ သူတို႔ရဲ႕ လူေတြကပဲ ဥပေဒေရးဆြဲမႈကို အဓိက လုပ္ကိုင္ႀကတယ္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ၂၀၀၈ အေၿခခံဥပေဒကလည္း ဒီအတိုင္းပဲ။ ကြာၿခားခ်က္ကေတာ့ ေဂၚဗာေခ်ာ့ က ဆိုဗီယက္ယူနီယံကို ၿပဳၿပင္ေၿပာင္းလဲတဲ့အခါ ပါတီစံုစံနစ္ကို မလိုခ်င္ဘူး။ ဆိုရွယ္လစ္အေတြးအေခၚ စက္ဝိုင္းအတြင္းကပဲ ၿပဳၿပင္ေၿပာင္းလဲေရးလုပ္ခ်င္တယ္။ ဒါေပမဲ့ တဘက္မွာေတာ့ ဆိုဗီယက္ယူနီယံမွာ ပါဝင္တဲ့ႏိုင္ငံေတြ၊ လူမ်ိဳးစုေတြရဲ႕ အနာဂတ္ကို ကိုယ့္သေဘာအတိုင္းသြားခြင့္ၿပဳတယ္။ သူရဲ႕ အေရွ႕ဂ်ာမဏီခရီးစဥ္မိန္႔ခြန္းမွာ ဒီအခ်က္ကို အထင္အရွားေတြ႔ရမယ္။

By Aung Moe Win

လင္းမိုးေဝ မိတ္ဆက္

လြန္ခဲ့တဲ့ သံုး ေလး နွစ္ေလာက္က ျမန္မာျပည္က ဂ်ာနယ္တစ္ ေစာင္မွာပါတဲ့ အလုပ္ေခၚတဲ့ ေၾကာ္ျငာတစ္ခုကို ဖတ္မိပါတယ္။ အာဖရိက ႏိုင္ငံတစ္ခုက (Kenya လို႔ထင္ပါတယ္) အထည္ခ်ဳပ္ စက္ရံုမွာ အမ်ိဳးသမီး အထည္ခ်ဳပ္ သမေတြ အလိုရိွတယ္ ဆိုတဲ့ ေၾကာ္ျငာပါ။ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံတစ္ခုက အာဖရိကမွာ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ အေနနဲ႔ အထည္ခ်ဳပ္စက္ရံုဖြင့္လို႔ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးေတြကို အလုပ္ေအးဂ်င့္ေတြက တဆင့္ အလုပ္ေခၚပံု ရပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ ေတာ္ေတာ္တုန္လႈပ္သြားပါတယ္။ ကမာၻေပၚမွာ ဖ႔ြံၿဖိဳးမႈ အနိမ့္ဆံုး ေဒသျဖစ္တဲ့ အာဖရိကမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံသားေတြ အလုပ္သြားလုပ္ဖို႔အထိ လိုအပ္ေနၿပီလား၊ ဒီေၾကာ္ျငာက ျမန္မာျပည္ရဲ႕ လက္ရိွ စီးပြားေရး အေျခအေနကို ထင္ဟပ္ျပသေနတာလား၊ စတဲ့ ေမးခြန္းေတြ ေခါင္းထဲလွိမ့္ဝင္လာပါတယ္။

မနွစ္က ထိုင္းႏိုင္ငံကို အခြင့္ႀကံဳလို႔ အလည္တေခါက္သြားခဲ့ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ဘန္ေကာက္နဲ႔ အယုဒၶယ ကိုပါ။ လြန္ခဲ့တဲ့ ခုနစ္ႏွစ္ ေလာက္တုန္းကျမန္မာျပည္က စထြက္ခဲ့တဲ့အခ်ိန္ မီးထိန္ထိန္လင္းေနတဲ့ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕ကို ေလယာဥ္အကူးအေျပာင္းမွာ ျမင္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ အခုေတာ့ ထိုင္းႏိုင္ငံထဲကို ထဲထဲဝင္ဝင္ လည္ပတ္ခြင့္ရပါျပီ။ ထိုင္းနဲ႔ျမန္မာဟာ နယ္ေျမဧရိယာခ်င္းမတိမ္းမယိမ္းပါ။ သမိုင္း အစဥ္အလာ အရလည္း ျမန္မာနဲ႔ ထိုင္းဟာ ေဒသၿပိဳင္ဘက္ေတြလည္းျဖစ္၊ ဆင္တူတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈ စရိုက္ေတြရိွၿပီး ကိုလိုနီဝါဒရဲ႕ ရိုက္ခတ္မႈကို အနည္းနဲ႔အမ်ား ခံခဲ့ၾကရပါတယ္။ အခုေတာ့ ထိုင္းဟာ စီးပြားေရး ဖြံၿဖိဳးတိုးတက္မႈ အရိွန္အဟုန္ ျမန္လာၿပီး အာရွက်ားေလးေကာင္ (စင္ကာပႈ၊ ေဟာင္ေကာင္၊ ထိုင္ဝမ္၊ ေတာင္ကိုရီးယား) ေနာက္က ကပ္လိုက္တဲ့ တက္သစ္စ စက္မႈဖြံ႕ၿဖိဳးတဲ့ ႏိုင္ငံျဖစ္လာပါတယ္။ (၁၉၉၇ အာရွ ေငြေၾကး အၾကပ္အတည္းနဲ႔ လတ္တေလာ ႏိုင္ငံေရး မတည္ၿငိမ္မႈေၾကာင့္ အရင္ေလာက္ မဟုတ္ေပမယ့္ ေကာင္းေနဆဲပါ။) ၂၄ နာရီ မီးမျပတ္၊ ႏုိင္ငံတကာအဆင့္မီတဲ့ အေဝးေျပးကားလမ္းေတြ၊ ထိုးထိုးေထာင္ေထာင္ အေဆာက္အအံုေတြကို ဘန္ေကာက္မွာ ေတြ႕ခဲ့ရတာပါ။ ဘာေၾကာင့္ ထိုင္းဟာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေရွ႕ ေရာက္သြားတာလဲ။ ဘယ္အခ်က္ေတြေၾကာင့္ စီးပြားတိုးတက္မႈ ကြာဟလာရတာလဲ။ ကၽြန္ေတာ့္ အတြက္ေတာ့ အေျဖက မသဲမကြဲနဲ႔ ငိုရမလို ရယ္ရမလိုပါ။

"နိုင္ငံ တစ္ႏိုင္ငံ ဖ႔ြံၿဖိဳးတိုးတက္ေရး အတြက္ (အထူးသျဖင့္ စီးပြားေရးမွာ) ဘာေတြလိုအပ္ပါသလဲ။ ဘာေတြလုပ္ရမလဲ။ မင္းတို႔ဟာ ေဘာဂေဗဒ ပညာရွင္ေတြ (economists)၊ ႏိုင္ငံေရး ေဘာဂေဗဒ ပညာရွင္ေတြ (political economists) ဆိုပါစို႔။ ႏိုင္ငံ တစ္ခုက တိုင္းျပည္ရဲ႕ စီးပြားေရး တိုးတက္ေအာင္ လုပ္ခ်င္လို႔ အႀကံဉာဏ္ လာေတာင္းရင္ မင္းတို႔ ဘယ္က စလုပ္မလဲ" တဲ့။ အတန္းရဲ႕ ပေရာ္ဖက္ဆာ (professor) က ေက်ာင္းသားေတြကို ဘာမွ မသင္ရေသးခင္ စေမးခြန္းထုတ္လိုက္တာပါ။ ေက်ာင္းသားအားလံုး ေတြေဝသြားပါတယ္။ ဘယ္ကစလုပ္မလဲ။ တကယ္ေတာ့ အဲဒီႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရး အေျခအေနဟာ ဘယ္အေနအထားမွာ ရိွသလဲ၊ အဲဒီႏုိင္ငံရဲ႕ သမိုင္းလမ္းေၾကာင္းကဘာလဲ၊ ဆိုတာ အနည္းဆံုးေတာ့ သိရမယ္ ဆိုတာ အတန္းၿပီးေတာ့ သေဘာေပါက္ လာပါတယ္။ ကဲ အဲဒီ ႏုိင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရး အေနအထား ဘယ္အေျခေနမွာ ေရာက္ေနတယ္ ဆိုတာေတာ့ သိပါၿပီတဲ့။ ဘာဆက္လုပ္ၾကမလဲ။ ဒီအပိုင္းကေတာ့ သိပ္လြယ္မယ့္ပံု မေပၚပါ။

ႏိုင္ငံ တစ္နိုင္ငံ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး လုပ္ေဆာင္ရာမွာ ေခတ္အလိုက္ အမ်ားလက္ခံက်င့္သံုးၾကတဲ့ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး သီအိုရီေတြ ေပၚထြက္လာပါတယ္။ သီအိုရီ တစ္ခုဟာလည္း အလုပ္ျဖစ္သေရြ႕သာ သက္တမ္းရွည္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ သီအိုရီေတြဟာ ကာလ (time)၊ ေဒသ (space) ေပၚမွာ မူတည္ၿပီး အလုပ္ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဥပမာ မာကင္တိုင္ဝါဒဟာ (Mercantilism) ၁၈ ရာစုမွာ အေစာဆံုးစက္မႈ ဖြံ႕ၿဖိဳးတဲ့ ဥေရာပႏိုင္ငံေတြ အတြက္သာ အက်ိဳးရိွၿပီး အဆင္ေျပပါတယ္။ စီးပြားေရး ဖြင့္ေပးျခင္း (economic liberalization) ဟာလည္း တိုင္းျပည္တစ္ျပည္ရဲ႕ ကမာၻ႕ေစ်းကြက္မွာ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္စြမ္းေပၚမွာ မႈတည္ၿပီး လုပ္တိုင္းမေကာင္းပါဘူး။

ဒါ႔ေၾကာင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး သီအိုရီ အားလံုးကုိ ေလ့လာၾကရပါတယ္။ ဘယ္သီအိုရီဟာ ကိုယ့္ႏိုင္ငံနဲ႔ ဘယ္အခိ်န္မွာ အဆင္ေျပမယ္ဆိုတာ တြက္ခ်က္ၿပီး အသံုးခ်ရပါတယ္။ ဒါ႔အျပင္ အဲဒီ သီအိုရီေတြရဲ႕ ျဖစ္ထြန္းေပၚေပါက္လာပံုကိုလည္း သိဖို႕လုိပါေသးတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ Susan Strange ေျပာခဲ႔သလို သမိုင္းကိုဘက္လိုက္တတ္ၾကလို႔ပါ။ သမိုင္းဆရာေတြ သူတို႔လိုရာ ဆြဲေတြးတတ္ၾကလို႔ပါ။ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး သီအိုရီထုတ္တဲ့ ဂုရုေတြကလည္း အတူတူပါပဲ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ သူတို႔လည္း သမိုင္းဆရာတပိုင္းမို႔ပါ။

သမိုင္းဆရာႀကီး ေဒါက္တာသန္းထြန္းရဲ႕ သမိုင္းဘာေၾကာင့္ သိသင့္သလဲဆိုတာကို ေျဖတဲ့ အေျဖေလးက တိုတိုတုပ္တုပ္နဲ႔ ထိမိလြန္းပါတယ္။ မ အ ေအာင္လို႔ တဲ့။ မအဖို႔၊ အလိမ္မခံရဖို႔ သမိုင္းကို သိသင့္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး လုပ္ရာမွာလည္း မအဖို႔ အလြန္အေရးႀကီး ေနပါတယ္။ မဟုတ္ရင္ပိုလို႔ ေနာက္က်က်န္ခဲ့မွာ မို႔လုိ႔ပါ။ ဒါေၾကာင့္ ေနာက္ဆံုးေပၚ သီအိုရီေတြ၊ နည္းပညာေတြ သိဖို႔လိုသလို ဘာေၾကာင့္ ဒီသီအိုရီေတြေပၚထြက္ သံုးစြဲလာတယ္ဆိုတာလဲ သိဖို႔လိုပါတယ္။

ဆရာဦးေအာင္သင္းရဲ႕ "စာေပသည္ ႏုိင္ငံ၏ မွတ္တမ္းလည္းျဖစ္သည္။ လမ္းညႊန္္လည္း ျဖစ္သည္။" ဆိုတဲ့ ေနရာမွာ အမ်ိဳးသားေရး စာေပအျပင္ ဘာသာျပန္စာေပရဲ႕ အေရးႀကီးတဲ့ အခန္းက႑ကို ထည့္မေျပာေသာ္လည္း ပါသည္ဟု ထင္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္အတြင္း ေခတ္မီအသိပညာမ်ားကို ဘာသာျပန္ လက္ဆင့္ကမ္းေလ့ရိွေသာ ဆရာႀကီးမ်ား ရိွပါတယ္။ ေမာင္စူးစမ္း၊ ေက်ာ္ဝင္း၊ ေဘာဂေဗဒ ခင္ေမာင္ညိဳ၊ ကိုတာ ႏွင့္ အျခားဆရာႀကီးမ်ား စြမ္းစြမ္းတမံ ဘာသာျပန္ခဲ့ၾက၊ ျပန္ေနၾကဆဲ ျဖစ္ပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္လည္း ပံုေတာင္ေတာင္ၾကားကေနၿပီး ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး သီအုိရီမ်ား နွင့္ သူတို႔ရဲ႕ ျဖစ္ထြန္းေပၚေပါက္လာပံုံမ်ား၊ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ားနဲ႔ ဆိုးက်ိဳးမ်ားကို လက္လွမ္းမီသေလာက္ ဉာဏ္မီသေလာက္ အေသးစိတ္ ဆက္ေရးသြားပါမယ္။

ကၽြန္ေတာ္ေရးတဲ့ စာမ်ားနွင့္ ပတ္သက္လို႔လည္း အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ ေဝဖန္မႈမ်ားကို လက္ခံႀကိဳဆိုပါတယ္။ လူတိုင္း အမွားနဲ႔ မကင္း ဆိုသလုိ ကၽြန္ေတာ္လည္း မွားတဲ့ အတတ္ကို တတ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အမွားတစ္ခုတည္းကို အႀကိမ္ႀကိမ္ မလုမ္မိဖို႔ ကၽြန္ေတာ္ ႀကိဳးစားသြားပါမယ္လို႔ ေျပာရင္း ေနာက္တႀကိမ္မွာ ျပန္ဆံုၾကမယ္ေလ။

လင္းမိုးေဝ

လူဝင္စားေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးေတြးဆခ်က္ (၂)

အလက္စၿႏၵား လစ္ဗင္နင္ကို ဆိုတဲ့ လူတေယာက္ကို မွတ္မိႀကလိမ့္မယ္ နဲ႔ တူတယ္။ သူဟာ ရုရွားၿပည္ေၿပး ဂ်ာနယ္လစ္ တေယာက္ၿဖစ္တယ္။ သူဟာ ၿဗိတိန္အစိုးရရဲ႕

 MI (5) နဲ႔ MI (6) နဲ႔ ပူးေပါင္းလုပ္ကိုင္ခဲ့သူတဦးၿဖစ္သလို၊ ပူတင္ ကို အာခံဆန္႔က်င္သူတဦးၿဖစ္တယ္။

သူ႔ရဲ႕ Blowing Up  the Russia စာအုပ္အဆိုအရ- ၁၉၉၉ မွာ ၿဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ေမာ္စကိုၿမိဳ႕ဆီက လူေနတိုက္ခန္းေတြကို ဗံုးခြဲတိုက္ခိုက္မႈဟာ ခ်င္ၿခင္းညွာ အႀကမ္းဖက္သမားေတြရဲ႕ လက္ခ်က္မဟုတ္ဘူး။ ပူတင္ ရဲ႕ FSB ေထာက္လွမ္းေရးေတြက ႀကံစည္ခဲ့တာၿဖစ္တယ္။ ရုရွားၿပည္ေထာင္စုမွာ ခိုင္မာတဲ့ေခါင္းေဆာင္တေယာက္ မရိွမၿဖစ္ လိုအပ္တယ္ ဆိုတာကို ၿပသဖို႔အတြက္ ခ်င္ၿခင္းညွာစစ္ပြဲကို ဖန္တီးတာၿဖစ္တယ္ လို႔ စြပ္စြဲတိုက္ခိုက္ခဲ့တယ္။ လန္ဒန္ၿမိဳ႕မွာ ရုရွားႏိုင္ငံေရးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့စာေတြေရးရင္း၊ MI (5) နဲ႔ MI (6) ေထာက္လွမ္းေရးေတြကို အႀကံေပး လုပ္ကိုင္ေနရင္း ၂၀၀၆ ခုႏွစ္မွာ ထူးၿခားဆန္းႀကယ္စြာဖ်ားနာတဲ့ေဝဒနာခံစားလာရတယ္။ ေနာက္မွာ ေရဒီယို သတိၱႀကြတဲ့ အဆိပ္ နဲ႔ တိုက္ခိုက္ခံလိုက္ရၿပီ ဆိုတာကို သေဘာေပါက္လိုက္တယ္။  ရုရွားႏိုင္ငံေရးကို ေလ့လာသူအမ်ားစုကေတာ့ ပူတင္ ရဲ႕ ေထာက္လွမ္းေရးေတြက လန္ဒန္ၿမိဳ႕မွာ သူ႔ကို အဆိပ္ခပ္လုပ္ႀကံခဲ့တာလို႔ ယံုႀကည္ႀကတယ္။ 

ရုရွားၿပည္ေထာင္စုရဲ႕ သမၼတေဟာင္းတဦးၿဖစ္သူ ေဘာရစ္ယဲ့ဆင္ လက္ထက္တံုးက စီးပြားေရးအႀကံေပးေတြ နဲ႕ သူတို႔ရဲ႕ ပတ္သက္ဆက္ႏြယ္သူေတြကို ေလ့လာႀကည့္ပါ။

ဗလာဒီယာ ေပါတန္နင္  Vladimir Olegovich Potanin ဆိုသုူက ေဂ်ာ့ဆိုးေရာ့စ္ ( OSI ) နဲ႔ နီးစပ္သူတဦးၿဖစ္ၿပီး၊ ဘာရက္ေဇာ့စကီ တို႔အုပ္စုနဲ႔ အားၿပိဳင္ခဲ့ႀကတယ္။ ဘာရက္ေဇာ့စကီက ဗလာဒီမီယာ ပူတင္ ကို ယဲ့ဆင္ ရဲ႕ မိသားစုအတြင္းစီးထဲမွာ ေခၚသြင္းဖို႔ အႀကံေပးခဲ့သူတဦးၿဖစ္တယ္။

အေနာက္ဘက္ကို တိမ္းညႊတ္တဲ့ အုပ္စုကလည္း ယဲ့ဆင္ ရဲ႕ ဒုတိယအႀကိမ္သမၼတေရြးေကာက္ပြဲမွာ အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စု က ကန္ပိန္းမန္ေနဂ်ာေတြကို ေခၚယူလာၿပီး၊

ယဲ့ဆင္ သာ ရံႈးႏွိမ့္ခဲ့မယ္ ဆိုရင္၊ ရုရွားမွာ ကြန္ၿမဴနစ္အာဏာရွင္ေတြ ၿပန္လည္ေပၚေပါက္လာမယ္ ဆိုတဲ့ ေႀကြးေႀကာ္သံေတြ နဲ႔ စတင္လိုက္တယ္။ သမၼတ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ယဲ့ဆင္ ကို အဓိက စိန္ေခၚေနသူက ကြန္ၿမဴနစ္ပါတီေခါင္းေဆာင္တဦးၿဖစ္ေနတဲ့အတြက္ အဲ့ဒီ ေႀကြးေႀကာ္သံကို စတင္လိုက္ႀကတာၿဖစ္တယ္။ ဗလာဒီမီယာ ပူတင္ က အတြင္းစည္းထဲမွာ ၿငိမ္ၿငိမ္ေလးေရြ႕ေနတယ္။ သူက အမ်ိဳးသားေရးဝါဒီ တဦးၿဖစ္တယ္။

 ႀကီးၿမတ္တဲ့ ရုရွားၿပည္ေထာင္စု ကို ၿပန္လည္တည္ေထာင္ခ်င္သူ။

ဆိုဗီယက္ၿပည္ေထာင္စု ၿပိဳကြဲသြားၿခင္းဟာ ေႀကကြဲစရာေကာင္းတဲ့ ပထဝီဝင္ႏိုင္ငံေရးအေၿပာင္းအလဲ တခုအၿဖစ္ ယံုႀကည္ေနသူ။

ႀကားၿဖတ္ၿပီး ႏိႈင္းယွဥ္စဥ္းစားႀကည့္ရေအာင္

ရုိလင္ဂ်ာၿပႆနာ၊ ေနာက္ေႀကာင္းၿပန္မလွည့္ပါဘူး ဆိုတဲ့ အသံမဲ့အဆိပ္မ်ား နဲ႔  လူတန္းစားကြာဟမႈမ်ား---

ခ်င္ခ်င္းညွာၿပႆနာ၊ ဒုတိယအႀကိမ္ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ ယဲ့ဆင္ အုပ္စုရဲ႕ ေႀကြးေႀကာ္သံမ်ား နဲ႔ စီးပြားေရး မ်ိဳးၿဖဳတ္သတ္ၿဖတ္မႈမ်ား

အမ်ိဳးသားေရးကို သစၥာေဖာက္ေနတဲ့ အုပ္စုဟာ ဘယ္အုပ္စု လို႔ ထင္ပါသလဲ

လြတ္လပ္တဲ့အာရွအသံမွာ တင္ဆက္ခဲ့တဲ့ေဆာင္းပါးေလးပါ။

 

 

ေသာတရွင္မ်ားခင္ဗ်ား

 

ေဘာရစ္ ဘာရက္ဇ္ေဇာ့စကီ ဆိုတာ လန္ဒန္ၿမိဳ႕ဆီက ရုရွားၿပည္ေၿပးမ်ားအဝန္းအဝိုင္းမွာ ေခါင္းေဆာင္တေယာက္ၿဖစ္ပါတယ္။  ရုရွားေခါင္းေဆာင္ ပူတင္ က သူက်ဴးလြန္ခ့ဲတဲ့ၿပစ္မႈေတြအတြက္ ဖမ္းဆီးအေရးယူဖို႔ အႀကိမ္ႀကိမ္ႀကိဳးစားခဲ့ေပမဲ့ ၿဗိတိန္အစိုးရက အကာအကြယ္ေပးေနမႈ႕ေႀကာင့္ မေအာင္ၿမင္ခဲ့ပါဘူး။ သူဟာ ရုရွားၿပည္ေထာင္စုရဲ႕ ပထမဆံုးသမၼတၿဖစ္လာခဲ့သူ ေဘာရစ္ယဲ့ဆင္ရဲ႕အတြင္းစည္းက လူတေယာက္ၿဖစ္ၿပီး ယဲ့ဆင္ ရဲ႕ သမၼတသက္တမ္းကာအတြင္းမွာ သူ႔ရဲ႕ ႀသဇာအာဏာၿမင့္တက္ခဲ့ပါတယ္။ တိုင္းၿပည္ပိုင္ ဆစ္ဖ္နက္ ေရနံကုမၼဏီ ကို ပုဂိလိက ပိုင္ဆိုင္မႈလုပ္လိုက္တဲ့ အက်ိဳးအၿမတ္ေတြကို ၿမိဳးၿမိဳးမ်က္မ်က္ရခဲ့သလို၊ channel one မီဒီယာမွာ အဓိကရွယ္ယာပါဝင္ခဲ့သူတဦးလည္းၿဖစ္ပါတယ္။ ဒူးမားလႊတ္ေတာ္ထဲမွာလည္း အာဏာတည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ ဘာရက္ေဇာ့စကီ ဟာ ဗလာဒီမီယာ ပူတင္ကို အခြင့္ထူးခံစီးပြားေရးသမားေတြရဲ႕ မိသားစုအတြင္းစည္းထဲမွာ လမ္းဖြင့္ေပးလိုက္ပါ ဆိုတဲ့ အႀကံကို ေပးခဲ့သူတဦးၿဖစ္ပါတယ္။ မႀကာခင္မွာပဲ ပူတင္ ရဲ႕ ညီညြတ္ေသာရုရွားပါတီကို ဖြဲ႔အစည္းဖို႔အတြက္ နည္းေပါင္းစံုေထာက္ပံ့ကူညီေပးခဲ့ပါေတာ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ပူတင္ အႏိုင္ရၿပီးကတည္းက သူနဲ႔ ရုရွားသမၼတ ပူတင္ႀကားမွာ ၿပႆနာေတြ စတင္လာခဲ့ပါတယ္။ သူတို႔ေမွ်ာ္လင့္ခဲ့တဲ့ ပူတင္ဟာ အာဏာရွင္လမ္းေႀကာင္းကို ၿပန္လည္ခင္းက်င္းလိုက္တာေႀကာင့္ အနာဂတ္ရုရွားအစိုးရသြားမဲ့ အနာဂတ္ႏိုင္ငံေရးကို လက္မခံႏိုင္ဘူး လို႔ ေၿပာဆိုကာ ဒူးမားလႊတ္ေတာ္က ထြက္လိုက္ၿပီး ပူတင္ကို စတင္ ေဝဖန္ခဲ့သူၿဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ ၿပည္ေၿပးတေယာက္ၿဖစ္ခဲ့ပါေတာ့တယ္။ 

 

 

ယဲ့ဆင္လက္ထက္မွာ ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရး စီမံကိန္းကေန ေစ်းကြက္စီးပြားေရးကို ဝုန္းကနဲ ခုန္ေၿပာင္းလိုက္တဲ့အခါ၊ တိုင္းၿပည္ရဲ႕ စီးပြားေရးတခုလံုးဟာ လက္တဆုပ္စာ စီးပြားေရးသမားေတြရဲ႕ လက္ထဲကို က်ေရာက္သြားတယ္။

တကယ္ေတာ့ အဲ့ဒီ စီးပြားေရးသမားေတြဟာ ေဂၚဗာေခ်ာ့ရဲ႕ ပယ္ရီစတိြဳက္ကာ လို႔ ေခၚတဲ့ စီးပြားေရးအေဆာက္အဦတခုလံုးကို ၿပန္လည္ၿပင္ဆင္ၿခင္း အယူအဆကို စတင္လိုက္ကတည္းက ႏိုင္ငံေရးကစားကြက္ကို အကြက္ေရြ႕ႏိုင္ဖို႔ ၿပင္ဆင္ထားႀကၿပီးသားၿဖစ္တယ္။

ေဘာရစ္ စကီ လည္း တေယာက္အပါအဝင္ေပါ့။ သူတို႔မွာလည္း ေကဂ်ီဘီေဟာင္းေတြ ရဲ႕ ကြန္ယက္ေတြက ရိွေနတယ္။ ၿပႆနာက စီးပြားေရးလုပ္ငန္းကို ပံုေဖၚဖို႔အတြက္၊ ယဲ့ဆင္ အစိုးရအႀကံေပးအဖြဲ႔ေတြထဲမွာ အုပ္စုႏွစ္စု အားၿပိဳင္ေနတယ္။

အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စုက သန္းႀကြယ္သူေ႒း တဦးၿဖစ္သူ ေဂ်ာ့ဆိုးေရာ့စ္ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံေပးထားတဲ့ မူဝါဒေရးဆြဲသူက တစုၿဖစ္ၿပီး၊

 ေနာက္တစုကေတာ့ ေဘာရစ္ ဘာရက္ေဇာ့စကီ တို႔ အုပ္စုၿဖစ္တယ္။ ေဂ်ာ့ဆိုးေရာ့္ ေထာက္ခံေပးထားတဲ့ စီးပြားေရးပညာရွင္တခ်ိဳ႕က မူဝါဒေရးဆြဲမႈတခုမွာ အႏိုင္ရသြားတဲ့အခါမွာေတာ့ တဘက္နဲ႔တဘက္ အၿပန္အလွန္တိုက္ခိုက္စြပ္စြဲႀကတဲ့ မီဒီယာစစ္ပြဲကို စတင္လိုက္ႀကေတာ့တယ္။

တိုင္းၿပည္အက်ိဳးစီးပြားထက္ အုပ္စုတိုင္းဟာ မိမိအဖြဲ႔ရဲ႕ ကိုယ္က်ိဳးကိုသာ လုပ္ေနႀကတယ္ လို႔ စြပ္စြဲႀကေတာ့တယ္။

ေဂ်ာ့ ဆိုးေရာ့္စ္ ကေတာ့ ---

ေရတံခြန္ ေခ်ာက္ကမ္းပါးဆီကို ဦးတည္ေမာင္းေနတဲ့ ေလွတစင္းေပၚမွာ တေယာက္နဲ႔တေယာက္တိုက္ခိုက္ေနႀကတဲ့ လူေတြကို ႀကည့္ေနရသလိုမ်ိဳးပါ လို႔ စိတ္ပ်က္လက္ပ်က္မွတ္ခ်က္ခ်ခဲ့တယ္။

အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားေရးအတြက္ အတူလက္တြဲလုပ္ကိုင္ႀကမဲ့ စီးပြားေရးသမားေတြ မညီညြတ္ႀကတဲ့အခါ၊ ေစတနာမမွန္ႀကတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ နဲ႔ ႀကံဳႀကရတဲ့အခါ ရုရွားၿပည္ေထာင္စုဟာ သူ႔ရဲ႕ ေသြးထြက္ေနတဲ့ ဒဏ္ရာေတြကို ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ မကုစားႏိုင္ခဲ့ႀကဘူး လို႔ ဆိုႀကပါတယ္။

 

့ ရုရွားၿပည္ေထာင္စု ဟာ အဂတိလိုက္စားမႈနဲ႔ၿခစားအက်င့္ပ်က္မႈေတြက ေႀကာက္မက္ဘြယ္ေကာင္းေလာက္ေအာင္ ေနရာယူလာခဲ့ပါတယ္။

 မာဖီးယား ဂိုဏ္းေတြကလည္း ဒုစရိုက္မႈလုပ္ငန္းေတြကို လက္ရဲဇက္ရဲက်ဴးလြန္ခဲ့ႀကသလို၊ ကုန္ေစ်းႏႈန္းႀကီးၿမင့္မႈေတြ၊ ေငြေႀကးေဖာင္းပြမႈေတြက အဆမတန္ၿမင့္တက္လာခဲ့တာေႀကာင့္၊ အစိုးရရဲ႕ ေစ်းကြက္ေစ်းပြားေရးစံနစ္ဟာ သူတို႔အေပၚ ဘယ္လိုအက်ိဳးေက်းဇူးရိွခဲ့ပါသလဲ ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းထုတ္မႈေတြ၊ ဆႏၵၿပပြဲေတြကလည္း ရုရွားၿပည္ေထာင္စု ရဲ႕ ႏုိင္ငံေရးမုန္တိုင္းေတြႀကားမွာ လူးလြန္႔ေနခဲ့ပါတယ္။ ဒါအၿပင္ ယဲ့ဆင္ဟာ မည္သူကိုမွမတိုင္ပင္ပဲ အစၥလာမ္ ခြဲထြက္ေရးသမားေတြၿဖစ္တဲ့ ခ်က္ၿခင္ညွာ စစ္ေသြးႀကြေတြ နဲ႔ ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ စစ္ပဲြကို ၿပန္လည္စတင္လိုက္ပါတယ္။

 

တကယ္ေတာ့  ပါလီမန္ထဲမွာလည္း ယဲ့ဆင္ကို ၿဖဳတ္ခ်ခ်င္တဲ့ သူေတြက ေဝဖန္မႈေတြစတင္လာခဲ့တယ္။

ဒါ့အၿပင္ ရုရွားၿပည္ေထာင္စုရဲ႕ ဖြဲ႔စည္းပံုအေၿခခံဥပေဒ ကလည္း ယဲ့ဆင္ရဲ႕ ၿပဳၿပင္ေၿပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္းေတြကို အခက္အခဲေတြ႕ေနပါတယ္။

ဆိုဗီယက္ၿပည္ေထာင္စု မၿပိဳခြဲခင္ ေဂၚဗာေခ်ာ့ ဟာ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေၿခခံဥပေဒမွာ ဆိုဗီယက္ကြန္ၿမဴနစ္ေတြရဲ႕ Congress of Deputies ဟာ  အၿမင့္ဆံုးအာဏာကို ပိုင္ဆိုင္ထားသလိုမ်ိဳးၿဖစ္ေနတယ္။ ဒီလူေတြဟာ ယဲ့ဆင္ ကို ေကာင္းေကာင္းဒုကၡေပးမဲ့သူေတြၿဖစ္လာတယ္။   ဒါေႀကာင့္ ယဲ့ဆင္ဟာ အေၿခခံဥပေဒကို ၿပင္ဆင္ေရးဆြဲရမယ္ ဆိုတဲ့ ေႀကြးေႀကာ္သံကို စတင္လိုက္ၿပီး ဆိုဗီယက္ေတြရဲ႕ အၿမင့္ဆံုးအာဏာပိုင္အဖြဲ႔ ကို  ဖ်က္သိမ္းပစ္ဖို႔ႀကိဳးစားလိုက္တယ္။ သမၼတ ရဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို ပိုမိုရရိွဖို႔အတြက္ လူထုဆႏၵခံယူပြဲလုပ္ရမယ္။ လက္ရိွ ပါလီမန္ကို ဖ်က္သိမ္းပစ္ရမယ္ လို႔ဆိုၿပန္ပါတယ္။ ၁၉၉၃ ခုမွာေတာ့ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုဆိုင္ရာ အႀကပ္အတည္းေတြကို ရင္ဆိုင္လိုက္ရပါေတာ့တယ္။ လမ္းမေပၚမွာေတာ့ ယဲ့ဆင္ရဲ႕ စီးပြားေရးၿပဳၿပင္ေၿပာင္းလဲမႈ က်ဆံုးၿခင္းအေပၚ ဆန္႔က်င္ေဝဖန္တဲ့လူထုဆႏၵၿပပြဲေတြနဲ႔အတူ ပါလီမန္ကာကြယ္ေရးလႈပ္ရွားမႈေတြကလည္း ေရာက္ရိွလို႔ေနပါေတာ့တယ္။

 

ေဘာရစ္ယဲ့ဆင္ ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးမိသားစုအဝန္းအဝိုင္းထဲက စီးပြားေရးသမားေတြကလည္း ေနာက္ထပ္ ကစားပြဲတခုကို ၿပင္ဆင္ခဲ့ႀကပါတယ္။

 ဗလာဒီမီယာ ပုူတင္ အတြက္ သူတို႔ရဲ႕ ႀကြယ္ဝခ်မ္းသာတဲ့ စီးပြားေရးလုပ္ကိုင္ခြင့္ေတြအၿပင္ ႏိုင္ငံေရစင္ၿမင့္တခုေဆာက္တည္ေပးလိုက္ပါလို႔ အႀကံေပးလိုက္ပါတယ္။

ဒီလိုနဲ႔ ဗလာဒီမီယာ ပူတင္ ရဲ႕ ညီညြတ္ေသာရုရွားမ်ားပါတီဟာ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံေကာင္းေကာင္း နဲ႔ ရုရွားႏုိင္ငံေရးေလာကဆီကို ေၿခကုပ္ခြင့္ရခဲ့ပါေတာ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ယဲ့ဆင္ ရဲ႕ စီးပြားေရးသမားေတြထင္သလိုမ်ိဳးၿဖစ္မလာခဲ့ပါဘူး။ ပူတင္ဟာ ယၡင္ စီးပြားေရးသမားေဟာင္းေတြ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားတဲ့ ရုရွားႏိုင္ငံေရးကို တစခ်င္းဖယ္ရွားပစ္လိုက္ၿပီး သူ႔ေၿခသူ႔လက္ ခ်ဳပ္ကိုင္လို႔ရမဲ့ အာဏာရွင္လမ္းသစ္တခုကို ဖန္တီးလိုက္ပါေတာ့တယ္။ စီးပြားေရးသမားေတြကလည္း သူတို႔ပိုင္တဲ့ မီဒီယာေတြက တဆင့္ ပူတင္ ရဲ႕ လုပ္နည္းကိုင္နည္းေတြ ဟာ အာဏာရွင္စံနစ္ဆီကို ၿပန္သြားေနတယ္ လို႔ ေဝဖန္ႀကပါေတာ့တယ္။ ဗလာဒီမီယာ ပူတင္ဟာ စိတ္ဆိုးေဒါသထြက္ခဲ့ပါတယ္။ သိတ္မႀကာခင္မွာပဲ လက္တဆုပ္စာ စီးပြားေရးသမားေတြက တိုင္းၿပည္ေခါင္းေဆာင္တေယာက္အေပၚစြပ္စြဲတိုက္ခိုက္ေနမႈအေပၚ သည္းခံႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူး ဆိုတဲ့မိန္႔ခြန္းနဲ႔အတူ၊ ယဲ့ဆင္လက္ထက္က ႀသဇာႀကီးမားခဲ့တဲ့ ေဘာရစ္ ဘာေဇာ့စကီ လို လူေတြက အစ ဖမ္းဆီးဖို႔ ၿပင္ဆင္လိုက္ပါတယ္။ မီဒီယာေတြကိုလည္း အစိုးရပိုင္မီဒီယာေတြၿဖစ္လာေအာင္ ေၿပာင္းလဲပစ္လိုက္ပါတယ္။

ဒီလို နဲ႔ ရုရွားၿပည္ေထာင္စုမွာ ေနာက္ထပ္ အာဏာရွင္တေယာက္ေပၚေပါက္လာခဲ့ပါေတာ့တယ္။

by Aung Moe Win 

မူရင္းေဆာင္းပါး

https://www.facebook.com/aung.m.win.3#!/notes/aung-moe-win/%E1%80%9C%E1%80%B0%E1%80%9D%E1%80%84%E1%80%B9%E1%80%85%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%B1%E1%80%90%E1%80%BC%E1%80%9B%E1%80%B2%E1%82%95-%E1%82%8F%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%B9%E1%80%84%E1%80%B6%E1%80%B1%E1%80%9B%E1%80%B8%E1%80%B1%E1%80%90%E1%80%BC%E1%80%B8%E1%80%86%E1%80%81%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%B9-%E1%81%82/473933579293715

ေစ်းကြက္နဲ႔ အစိုးရရဲ႕ အခန္းက႑ (ဝါ) ႏုိင္ငံေရးေဘာဂေဗဒ

"ေနာက္တႀကိမ္မွာ ျပန္ဆံုၾကမယ္ေလ" လို႔ ေျပာၿပီး ေပ်ာက္ေနခဲ့တာ ၄ လေလာက္ေတာင္ ရိွေရာေပါ့။ ပုိ႔စ္မတင္ႏိုင္တဲ့ ကၽြန္ေတာ့္ဘက္ကေနၿပီး ပံုေတာင္ ပရိတ္သတ္ကို အားနာစရာေကာင္းေနပါၿပီ။ ၿပီးေတာ့ ပံုေတာင္ ဝိုင္းေတာ္သားေတြကိုလည္း မ်က္နာပူလွပါၿပီ။ ဒီတစ္ခါေတာ႔ ႏိုင္ငံေရးေဘာဂေဗဒ အေၾကာင္း စေျပာရေအာင္ပါ။

ႏိုင္ငံေရး ေဘာဂေဗဒ ဆိုတာ ဘယ္လို ဘာသာရပ္မ်ိဳးလဲ ဆိုတာ မသိေသးတဲ႔ စာဖတ္သူတို႔ သိခ်င္ၾကပါလိမ့္မယ္။ သိခ်င္တယ္ပဲ ဆိုပါစို႔ (ဇြတ္ႀကီးပါလားေနာ္)။ ေဘာဂေဗဒ/စီးပြားေရး (economics) နဲ႔တူသလား။ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ ဘာသာရပ္ (political science) ရဲ႕ အခြဲတခုလား။ ဘယ္လို ကိစၥ၊ အေၾကာင္းအရာေတြကို ေလ့လာတာလဲ စသျဖင့္ေပါ့။

 

ကၽြန္ေတာ္ ကိုယ္တိုင္လည္း အစက ဘာမွန္းမသိပဲ ယူလိုက္တာပါ။ ဘာမွန္းမသိဘူးဆိုေပမယ့္

သင္ရမယ့္ အေၾကာင္းအရာေတြေတာ့ သိတာေပါ့ေလ။ ေအာက္ပါ အေၾကာင္းအရာေတြ၊ ေမးခြန္းေတြကို စိတ္ဝင္စားရင္ေတာ့ စာဖတ္သူတို႔လည္း ႏိုင္ငံေရးေဘာဂေဗဒကို စိတ္ဝင္စားပါလိမ့္မယ္။ ကၽြန္ေတာ္လည္း အဲဒါေတြ သိခ်င္လို႔ စီးပြားေရး ဘာသာရပ္မဟုတ္ပဲ ဒီဘာသာကို ေလ့လာျဖစ္ခဲ့တာပါ။

 

အေၾကာင္းအရာ တခ်ိဳ႕ကေတာ့

* ျမင့္မားလာတဲ့ သံုးစြဲမႈ (rising consumer demand) နဲ႔ အရင္းအျမစ္ေလ်ာ့နည္းလာမႈ၊ ပတ္ဝန္းက်င္ ညစ္ညမ္းမႈတို႔ကို ေလ်ာ့ခ်ေရးတို႔ အၾကား လြန္ဆြဲမႈကို ဘယ္လို ေျဖရွင္းမလဲ။

* အရင္းရွင္စနစ္၊ ဆိုရွယ္လစ္စနစ္နဲ႔ အျခားႏိုင္ငံေရးေဘာဂေဗဒ စနစ္တို႔ အၾကား ဦးတည္ခ်က္၊ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ ကြာျခားမႈေတြက ဘာေတြလဲ။

* ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံေရးစနစ္နဲ႔၊ အာဏာရွင္စနစ္တို႔ရဲ႕ ဦးစားေပးေဆာင္ရြက္ပံု ကြာျခားခ်က္ေတြက ဘာေတြလဲ။

* ကမာၻ႕ႏိုင္ငံေတြ အျပန္အလွန္ အမီွသဟဲ ျပဳေနၾကေတာ့ ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အစိုးရေတြက သူတို႔ရဲ႕ ျပည္တြင္းအလုပ္လက္မဲ့ အေရး၊ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈ ကိစၥ၊ ကုန္သြယ္ေရး လိုေငြျပမႈ၊ လူမႈဖူလံုေရး ကိစၥေတြကို ေျဖရွင္းရာမွာ ဘယ္လိုအခက္အခဲေတြ ရိွႏိုင္သလဲ။

အဲဒါေတြကေတာ့ ႏိုင္ငံေရး ေဘာဂေဗဒ ဘာသာရပ္ရဲ႕ ေမးခြန္းတခ်ိဳ႕ပါ။ စာဖတ္သူေတာ့ မသိဘူး။ ကၽြန္ေတာ္ ကေတာ့ ေတာ္ေတာ္က်ယ္ျပန္႔တယ္လို႔ အၿမဲခံစားရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခုထိ စာဆန္ေနပါေသးတယ္။ အရပ္စကားနဲ႔ ေျပာႏိုင္ေအာင္ ကၽြန္ေတာ္ ႀကိဳးစားၾကည့္မယ္။ သမိုင္းေကာက္ေၾကာင္းကို ျပန္လိုက္ရင္းနဲ႔ေပါ႔။ အဲဒီေတာ့ လက္ရိွ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ျမင္ေတြ႔ေနရတဲ့ လူအဖြဲ႔အစည္းကေန ခဏခြါမယ္၊ ေက်ာက္ေခတ္လူသားဘဝကို ျပန္သြားၾကည့္ၾကရေအာင္။

လူရယ္လို႔ ျဖစ္လာေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔မွာ စား၊ဝတ္၊ေန ေရးဆိုတဲ့ လူေတြ အသက္ရွင္သန္ႏိုင္ဖို႔ အေျခခံ လိုအပ္ခ်က္ေတြရိွပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေက်ာက္ေခတ္တုန္းက ဘာဥပေဒမွ မရိွ၊ အုပ္ခ်ဳပ္သူလူတန္းစားမရိွ၊ အစိုးရမရိွပဲ ေနၾကတယ္ ဆိုပါေတာ႔။ အဲဒီေတာ့ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္ေတြ အတြက္ လုၾကယက္ၾက၊ သတ္ၾကျဖတ္ၾကေပါ့။ (တိရိစာၦန္နဲ႔ အလားတူပဲ) ႀကီးႏိုင္ငယ္ညွင္း လုပ္ၾကတာေပါ့။ အဲဒီ အေျခအေနကို ပံုမွန္ သဘာဝအေနအထား (state of nature) လို႔ ေသာမတ္စ္ေဟာပ့္ (Thomas Hobbes) က ေျပာပါတယ္။ လူေတြအားလံုး တစ္ေယာက္ကို တစ္ေယာက္ ေဆာ္ပေလာ္တီးေနၾကတဲ့ ေခတ္ႀကီးေပါ့၊ "war of every man against every man" တဲ့။ အဲဒီေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္သူရိွမွ လူ႔ေဘာင္ေလာကႀကီး ေအးခ်မ္းမယ္၊ အရွည္တည္တ့ံမယ္၊ စားဝတ္ေနေရးအတြက္ သတ္ၾကျဖတ္ၾကတာေတြ ေပ်ာက္ကြယ္သြားမယ္လို႔ ေဟာ့ပ္ကဆိုပါတယ္။ ဂၽြန္ေလာ့(က္) (John Locke) တို႔၊ ႐ူးဆိုး (Rousseau) တို႔ ေျပာထားတာေတြကို ေက်ာ္လိုက္မယ္။ အစိုးရတစ္ရပ္ရိွတဲ့အဆင့္ေရာက္သြားၿပီ။ လူတို႔ရဲ႕ အသက္အိုးအိမ္စည္းစိမ္ကို ကာကြယ္လုိက္ႏိုင္ၿပီ။ ဘယ္လို အစိုးရပံုစံပဲ ျဖစ္ျဖစ္ေပါ့။

ဒီလိုနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးေဘာဂေဗဒ ဆိုတဲ့ အသံုးအႏႈန္းဟာ ၁၈ ရာစုမွာ စတင္ေပၚေပါက္လာတယ္ပဲ ဆိုပါစို႔။ ဆိုပါစို႔လို႔ ေျပာရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းက ေခတ္ေဟာင္း ႏိုင္ငံေရးေဘာဂေဗဒ (Classical Political Economy) ကို ေလ့လာရာမွာ Hobbes အရင္ ၁၆ ရာစု အေစာပိုင္းက မာခီဗယ္လီ (Machiavelli) ေရးတဲ့ "The Prince" က စလို႔ပါ။ အုပ္ခ်ဳပ္သူ မင္းသားဟာ (တရားဥပေဒ အရမဟုတ္ပဲ) အတင္းအဓမၼ အင္အားသံုး အုပ္ခ်ဳပ္မွသာ ႏိုင္ငံေရး တည္ၿငိမ္မယ္၊ အာဏာတည္ၿမဲမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘယ္လိုပဲ အုပ္ခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ အာဏာတည္ၿမဲခ်င္ရင္ေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္ခံ ျပည္သူေတြရဲ႕ ဥစၥာဓနကိုေတာ့ သြားမထိနဲ႔လို႔ မာခီဗယ္လီက ေျပာထားပါတယ္။

ကဲ ၁၈ ရာစုပဲ ျပန္လွည့္ရေအာင္ပါ။ ေဘာဂေဗဒ/စီးပြားေရး ဆိုတဲ့ အသံုးဟာ ဂရိဘာသာက ဆင္းသက္လာတာပါ။ အိုးအိမ္ခန္႔ခြဲမႈ (household management) လို႔ ဆိုပါတယ္။ လူတို႔ရဲ႕ လုိအပ္ခ်က္ေတြကို မိသားစုဝင္ အခ်င္းခ်င္း၊ အမ်ိဳးအခ်င္းခ်င္း၊ လူမ်ိဳးႏြယ္စု (tribe) ဝင္ အခ်င္းခ်င္း ရိုင္းပင္းေျဖရွင္းၾကတာမ်ိဳးပါ။ ၁၈ ရာစုကစခဲ့ၿပီး လက္႐ွိသံုးေနတဲ့ ေဘာဂေဗဒ သေဘာတရားကေတာ့ ေသြးမေတာ္ သားမစပ္တဲ့ အိုးအိမ္ မိသားစုေတြအၾကား လူတို႔ရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို အျပန္အလွန္ ေျဖ႐ွင္းႏိုင္ၾကတဲ႔ စံနစ္မ်ိဳးပါ။ ႏိုင္ငံေရးေဘာဂေဗဒ (ဝါ) ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ စီးပြားေရး ကေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္း၊ အစိုးရပိုင္းက စီးပြားေရးရာ ကိစၥေတြမွာ ဝင္ေရာက္စီမံခန္႔ခြဲျခင္းလို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္ခံ ျပည္သူတို႔ရဲ႕ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္ေတြကို ျပည့္မွီေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးဖို႔ အစိုးရမွာ တာဝန္ရိွတယ္ ဆိုတဲ့ သေဘာပါ။ (အခုေခတ္မွာေတာ႔ အဲဒီအေျခခံလုိအပ္ခ်က္ဆိုတာေတြထဲမွာ ေရ၊ မီး၊ ေလာင္စာဆီ လံုလုံေလာက္ေလာက္ ရ႐ွိေရး၊ ပညာေရး ပံ့ပိုးမႈ၊ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေ႐ွာက္မႈ၊ လမ္းပန္း ဆက္သြယ္ေရး ေကာင္းမြန္မႈ၊ အလုပ္အကိုင္ ဖန္တီးေပးေရး၊ စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑မွာ ေထာက္ပ့ံေၾကးေပးေရး၊ သုေတသနကို ေထာက္ပ့ံအားေပးေရး၊ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး စတာေတြပါ ပါဝင္ေနတယ္လို႔ဆိုႏုိင္ပါတယ္။) ဒါေပမယ့္ အစိုးရက ဘယ္ေလာက္ အတိုင္းအတာထိ ဝင္ေရာက္ေဆာင္ရြက္သင့္တယ္ ဆိုတာကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးေဘာဂေဗဒ ဘာသာရပ္ရဲ႕ အၿမဲတမ္း ျငင္းခုန္ေနရတဲ့ ႀကီးမားတဲ့ ျပႆနာ တစ္ရပ္ပါ။ (ကိုယ္သန္ရာ၊ ႏွစ္သက္ရာ က ၾကည္႔တဲ႔ရႈေထာင္႔ေတြအေပၚမွာ မူတည္ၿပီး အေျဖအမိ်ဳးမိ်ဳး ကြဲဲျပားနုိင္လို႔ သတ္သတ္မတ္မတ္အေျဖတခ်ိဳ႕ကို ဒီေနရာမွာ ေပးမထားပါ၊ စာဖတ္သူတို႔ ကိုယ္ႀကိဳက္သလို ယူဆဖို႔နဲ႔ စဥ္းစားဖိုအတြက္႔ ေလ့က်င့္ခန္းပါ။ ဥပမာ ဒီေနရာမွာ အရင္းရွင္စနစ္နဲ႔ ဆိုရွယ္လစ္ စနစ္တို႔ၾကား ကြားျခားပံုကို ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။)

ေခတ္ေဟာင္း ႏိုင္ငံေရးေဘာဂေဗဒဟာ ၁၈ ရာစုေႏွာင္းပိုင္းနဲ႔ ၁၉ ရာစု အေစာပိုင္းေတြမွာ အဒမ္စမစ္ (Adam Smith) တို႔၊ ေဒးဗစ္ရီကာဒို (David Ricardo) တို႔က စတင္ခဲ့ပါတယ္။ သူတို႔က စီးပြားေရးမွာ အစိုးရရဲ႕ ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္မႈကို အနည္းဆံုးထိေလ်ာ့ခ်ဖို႔ ေျပာလာပါတယ္။ ေစ်းကြက္က သူ႔အလိုလို လူတို႔လူအပ္ေနတဲ့ ကုန္ပစၥည္းေတြကို အဆင္ေျပေခ်ာေမြ႕စြာ ထုတ္လုပ္၊ ေရာင္းခ်၊ ဝယ္ယူႏိုင္တယ္။ အဲဒါကို အဂၤလိပ္လို (Self-Regulating Market) လို႔ ေခၚပါတယ္။ (Laissez-Faire) လို႔လဲ ေျပာပါတယ္။ အမ်ားျပည္သူတို႔ အတူတကြ အက်ိဳးရိွေစတဲ့ (public goods) ေတြျဖစ္တဲ့ ပညာေရး၊ ႏိုင္ငံကာကြယ္ေရး (national defense) စတာေတြကလြဲလို႔ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈမွာ၊ ကုန္သြယ္ေရးမွာ၊ စိုက္ပ်ိဳးေရးမွာ အစိုးရဝင္ေရာက္ စြက္ဖက္မွာ မလိုလားတဲ့ သေဘာပါ။ ဒီလိုေျပာရတာ သူတို႔မွာလည္း အေၾကာင္းရိွပါတယ္။ အဓိက က အက်ိဳးမမ်ားတာ၊ စြမ္းေဆာင္ေရမေကာင္းတာ ္ (inefficient)ရယ္၊ ၿပီးေတာ့ ေဆြစဥ္မ်ိဳးဆက္ ေျမေပၚခြထိုင္ၿပီး ဘာမွ မယ္မယ္ရရ အလုပ္မ႐ိွတဲ႔ ေျမပိုင္ရွင္ေတြရဲ႕ အက်ိဳးကို ႏိုင္ငံေရးမွာ မ်က္ႏွာသာရ ကာကြယ္ေပးထားလို႔ပါ။ Corn Laws လို႔ေခၚတဲ႔ ေကာက္ပဲသီးႏွံမ်ဳိးစံုကို ေစ်းခ်ိဳခ်ဳိသြင္းလို႔ရတဲ႔ ႏုိင္ငံျခားသီးႏွံသြင္းကုန္ေတြ ရဲ႕ယွဥ္ၿပိဳင္မႈကေန ကာကြယ္ေပးထားလုိ႔ပါ။ ဒီဟန္႔တားမႈေၾကာင္႔ တစ္ျခားႏုိင္ငံေတြကိုလည္း အဂၤလန္ရဲ႔ စက္မႈထုတ္ကုန္ေတြ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ တင္ပို႔လို႔ မရေတာ႔ဘူးေလ။ ဒီလိုနဲ႔ စားသံုးသူေတြ၊ စြန္႔စြန္႔စားစား တီထြင္လုပ္ကိုင္ရတဲ့ စက္မႈလုပ္ငန္းပိုင္ အရင္းရွင္ေတြ နစ္နာေနလို႔၊ ကုန္ကုန္ေျပာရရင္ ႏုိုင္ငံတခုလံုး အတိုင္းအတာနဲ႔ပါ နစ္နာေနလုိ႔ပါ။

ဒီဘက္ေခတ္မွာေတာ႔ ေခတ္ေဟာင္း ႏိုင္ငံေရး ေဘာဂေဗဒဟာ စီးပြားေရး ဘာသာရပ္ (Economics) အသြင္ေျပာင္းသြား ပါတယ္၊ တနည္းေျပာရရင္ ေဘာဂေဗဒ လို႔ ေျပာင္းေခၚခဲ႔ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အစိုးရမွာ လူတို႔ရဲ႕ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္ကို ျဖည့္ဆည္းေပးဖုိ႔ စီးပြားေရးရာေတြမွာ စီမံခန္႔ခြဲေပးဖို႔ ဘာမွတာဝန္မရိွေတာ့လို႔ပါ။ စီပြားေရးနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးကို ခြဲျခားဆက္ဆံဖို႔ပါ။ (နယ္နိမိတ္ ကန္႔သတ္ေျပာဆိုဖို႔ကေတာ႔ ေတာ္ေတာ္ေလး ခဲယဥ္းပါတယ္။ ဒီအတိုင္းပဲ ထားလိုက္ပါ။) အဲဖရက္ မာ႐ွယ္ (Alfred Marshall) ေခတ္မွာ (၁၈၄၂ – ၁၉၂၄) ေတာ႔ လူ႔က်င့္ဝတ္ဆိုင္ရာ ဒႆနိကေဗဒ (Moral Philosophy)၊ သမိုင္းဘာသာ နဲ႔ ဥပေဒပညာ တို႔ေအာက္က ခြဲထြက္ၿပီး စီးပြားေရး ဘာသာရပ္ကို ဌာနတစ္ခုအေနနဲ႔ ကိန္းဘရစ္တကၠသိုလ္မွာ သီးသီးသန္႔သန္႔ စေထာင္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ စီးပြားေရး သက္သက္ စဥ္းစားဖို႔ ဆိုပါေတာ႔။

ဒါေပမယ့္ ႏွစ္ဆယ္ရာစု အစပိုင္းမွာေတာ့ ေခတ္ေဟာင္း စီးပြားေရးပံုစံ (Classical approach) ဟာ မဟန္ျပန္ပါဘူး။ ၿပီးေတာ႔လည္း လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္သံုးဆယ္ေလာက္ ကစၿပီး လူမႈေရးသိပၸံ ပညာရွင္ေတြက စီးပြားေရးနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးဟာ သီးသီးသန္႔သန္႔ႀကီး ခြဲထားလို႔ မရစေကာင္းဘူးလို႔ ေျပာလာပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ကလည္း ကားမတ္(စ္) (Karl Marx) အဆိုကို ေထာက္ခံၾကပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ကားမတ္(စ္) ကလည္း ေခတ္ေဟာင္း အုပ္စု ထဲမွာ ပါပါတယ္။ သူကလည္း အရင္းရွင္စီးပြားေရးနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးဟာ သိပ္ပတ္သက္လြန္းတယ္လို႔ေတာ့ မထင္ပါ။ ဒါေပမယ့္ သူေထာက္ျပတာက အရင္းရွင္စီးပြားေရး စနစ္ထဲကပဲ အားေကာင္းတဲ့ ႏိုင္ငံေရး အုပ္စုေတြ (ဥပမာ အရင္းရွင္ေတြ၊ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ စက္ပစၥည္း ပိုင္ဆိုင္သူေတြ) ေပၚထြက္လာၿပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွာ ျခယ္လွယ္လာၿပီး လူတန္းစားမညီမွ်မႈအဆင့္ကို ေရာက္လာတာမ်ိဳးပါ။ ဒါေၾကာင့္ သူက အရင္းရွင္စနစ္ဟာ ေရရွည္မွာ မတည္တံ့ပဲ က်ရႈံးမဲ့ စနစ္လို႔ ျမင္တာပါ။ ဒါေပမယ့္ တကယ္တမ္း ေရရွည္မွာ အလုပ္မျဖစ္ပဲ က်ရံႈးခဲ့တာက ကြန္ျမဴနစ္ႏွင့္ ဆိုရွယ္လစ္ စီးပြားေရး စနစ္ေတြပါ။ ေရတိုမွာေတာ့ အရမ္းေအာင္ျမင္ခဲ့ပါေသးတယ္။ ဥပမာ – ဆိုဗီယက္ ျပည္ေထာင္စုက အေမရိကန္ကို စပြတ္နစ္ ဒုံးပ်ံလႊတ္တင္မႈနဲ႔ ေ႐ွာ႔ရသြားေစခဲ႔ပါတယ္။ စက္မႈဖြံၿဖိဳးေရးနဲ႔ စီးပြားေရးေကာင္းေအာင္ တည္ေဆာက္ရာမွာ ဆို႐ွယ္လစ္စီးပြားေရးစနစ္က အရင္း႐ွင္စံနစ္ကို ကာလတစ္ခုအထိ ေက်ာ္တက္သြားခဲ႔ပါတယ္။

 

စီးပြားေရးမွာ အစိုးရ၏ အခန္းဂ႑မ်ား အေၾကာင္း ေရးသားထားေသာ "The Commanding Heights" စာအုပ္ကို ရိုက္ကူးထားေသာ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္

အဒမ္စမစ္ (Adam Smith) က စၿပီး အလံ တလြင့္လြင့္ ထူႏိုင္ခဲ႔တဲ႔ အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္ ဟာ ပထမကမာၻစစ္ မတိုင္ခင္ထိပဲ ေကာင္းေကာင္းလည္ပတ္ႏုိင္ခဲ႔ပါတယ္။ ကမာၻစစ္ႀကီးႏွစ္ခုနဲ႔ ဒုတိယ ကမာၻစစ္ၿပီး ကာလမွာ အစိုးရဝင္မပါပဲ ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ စီးပြားေရးေတြ မလည္ပတ္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး၊ တနည္းေျပာရရင္ အရင္း႐ွင္ စနစ္ဟာ ေဘးပေယာဂ (အစိုးရ) မပါပဲ မလည္ပတ္နိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ေစ်းကြက္ပ်က္သြားတဲ့ (Market failure) အခ်ိန္မွာ အစိုးရက ဝင္ေရာက္ ကူညီေဆာင္ရြက္ေပးဖို႔၊ ယိမ္းယိုင္ေနတဲ့ စီးပြားေရးကို လမ္းေၾကာင္းေပၚ ျပန္တည့္မတ္ေပးဖို႔၊ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္းေတြကို အစိုးရက အိတ္စိုက္ၿပီး ဖန္တီးေပးဖို႔ေတြကို ဂၽြန္ ေမးနတ္ ကိန္း (John Maynard Keynes) က တုိက္တြန္းပါတယ္။ သူရဲ႕ ထင္ရွားတဲ့ အဆိုကေတာ့ ေရရွည္မွာ ငါတို႔ေတြ ရိွၾကေတာ့မွာ မဟုတ္လို႔ စီးပြားေရး ျပန္ေကာင္းလိမ့္ ႏိုးႏိုး ေစာင့္မေနသင့္ဘူး လို႔ ေျပာခ်င္တဲ့ စကားေလး တစ္ရပ္ပါ။ "In the long run, we are all dead" တဲ့။ ဒါေၾကာင့္ ျပည္သူေတြကို မေသခင္ ထမင္းနပ္မွန္ေအာင္ စားေစခ်င္ရင္ အစိုးရက ဝင္ထိန္းေပးပါတဲ့။ (ေနာက္ဆံုး စာေၾကာင္းက ဇာတ္နာေအာင္ ကၽြန္ေတာ္ လက္ေဆာ့ လိုက္တာပါ) ကိန္းရဲ႕ အဆိုျပဳခ်က္ဟာ လက္ေတြ႔ အသံုးဝင္ခဲ့ပါတယ္။ ကမာၻ႕ျပႆနာျဖစ္တဲ့ စီးပြားေရးကပ္ဆိုးၾကီး (Great Depression) ကို ေအာင္ျမင္စြာ ေက်ာ္လႊားႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အထင္ရွားဆံုး ဥပမာကေတာ့ ဖရန္ကလင္း ဒီ ႐ူးစ္ဘက္ (Franklin D. Roosevelt) ရဲ႕ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ အလုပ္အကိုင္ ဖန္တီးေပးျခင္းပါ။ အမ်ိဳးသား ဥယ်ာဥ္ (national parks) ေတြ၊ အေဝးေျပး ကားလမ္းမေတြ ေဖာက္ေစခဲ့ဲၿပီး အလုပ္အကိုင္ ဖန္တီးေပးခဲ့ရာက စီးပြားေရး ျပန္ဦးေမာ့လာတာပါ။ အေမရိကန္မွာေတာ့ ကိန္းရဲ႕ လႊမ္းမိုးခဲ့ပံုက အေမရိကန္စီးပြားေရးဟာ ထိန္းခ်ဳပ္ကန္႔သတ္ထားတဲ႔ အရင္း႐ွင္စနစ္ (Regulatory Capitalism) အေနနဲ႔ ၁၉၇ဝ ျပည္႔ႏွစ္ေတြထိ ရိွခဲ့ပါတယ္။

ဒီအေတာအတြင္းမွာပဲ ဒုတိယကမာၻစစ္ၿပီးလို႔ အာရွတိုက္ႏိုင္ငံေတြ၊ လက္တင္အေမရိက ႏိုင္ငံေတြဟာ အရင္းရွင္စနစ္ကို လက္ခံဖို႔ ေၾကာက္႐ႊံ႔႕ခဲ႔ၾကပါတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ႏိုင္ငံေရးအရေတာ့ လြတ္လပ္ေရးရခဲ့ဲၿပီ၊ အလားတူပဲ စီးပြားေရးပိုင္းမွာလည္း အမွီအခိုကင္းတဲ့ ကိုယ္ပိုင္ စီးပြားေရး ရပ္တည္ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈကို လုိလားလို႔ပါ။ အရင္းရွင္စံနစ္က်င္႔သုံးတဲ႔ ဥေရာပနယ္ခ်ဲ႕ႏိုင္ငံေတြဟာ အရင္း႐ွင္စံနစ္ အမည္ခံၿပီး သူ႔တို႔ရဲ႕ကိုလိုနီထဲသာ ဆြဲသြင္းခဲ႔တယ္၊ လြတ္လပ္ေရးရလာတဲ႔ႏိုင္ငံေတြဟာ ကိုလိုနီစံနစ္ေအာက္မွာ ဘာအက်ဳိးခံစားခြင္႔မွ ရခဲ႔တာ မဟုတ္ဘူးေလ။ ေနာက္တခုကလည္း လြတ္လပ္စ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံေတြဟာ စက္မႈဖြံ႕ၿဖိဳးတဲ့ အရွင္းရွင္ႏိုင္ငံေတြကို သဘာဝ အရင္းအျမစ္ေတြ ေစ်းေပါေပါႏွင့္ ေရာင္းရၿပီး ေစ်းႀကီးတဲ့ သြင္းကုန္ေတြကို ျပန္ဝယ္ေနရေတာ႔ လြတ္လပ္ေရးရဲ႕ အႏွစ္သာရဟာေျပာက္ဆံုးေနသလိုပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ သြင္းကုန္အစားထိုး ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ (Import Substitution Industrialization) ကို အိႏိၵယ နဲ႔ လက္တင္ အေမရိကႏိုင္ငံေတြ အားလံုးလုိလို က်င့္သံုးခဲ့ ပါတယ္။ (စကားမစပ္ ျမန္မာျပည္မွာလည္း သြင္းကုန္အစားထိုးလုပ္ခဲ့တယ္ ဆိုတာ မွတ္မိေနပါေသးတယ္။) အဲဒီလုပ္ရပ္ဟာ ေအာက္က်ေနာက္က်ျဖစ္ရျခင္း သေဘာတရား (Dependency Theory) အေပၚမွာ အေျခခံထားပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ကၽြန္ေတာ္ေျပာခဲ့ဘူးတဲ့ သမိုင္းက ေပၚလစီေရြးခ်ယ္ရာမွာ သက္ေရာက္မႈရိွတယ္ဆိုတာကို ျပေနတဲ့ထင္ရွားတဲ့ ဥပမာ တခုပါ။ လြတ္လပ္ျပီးေခတ္ လက္ရိွစီးပြားေရး အေျခအေန၊ အက်ပ္အတည္းကို ရင္ဆိုင္ေျဖရွင္းရာမွာ သမိုင္းရဲ႕ လႊမ္းမိုး မႈရိွေနလို႔ပါ။

တဘက္မွာေတာ့ ဂ်ပန္ နဲ႔တ႐ုတ္တို႔က မတူညီတဲ႔ စီးပြားေရးပံုစံေတြကို ေ႐ြးခ်ယ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဂ်ပန္က ပို႔ကုန္ဦးစားေပး ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ (Export-oriented Industrialization) ကို ေရြးခ်ယ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အစိုးရက ဦးေဆာင္တဲ့ ဖြံ႕ၿဖဳိးတိုးတက္မႈေဖာ္ေဆာင္ေရး ပံုစံမ်ိဳး (State-led Development) ပါ။ အေျခမခိုင္ေသးတဲ့ စက္မႈက႑ေတြကို အစိုးရက ျပည္တြင္းမွာသာ ယွဥ္ၿပိဳင္ေစၿပီး ျပည္ပရဲ႕ယွဥ္ၿပိဳင္မႈကို ကာကြယ္ေပးထားတဲ့ ပံုစံမ်ိဳးပါ။ သြင္းကုန္ခြန္(Tariff) ေကာက္တာမ်ဳိး၊ သြင္းကုန္အေရအတြက္ကန္႔သတ္တာ (Import quota) မ်ဳိးေတြနဲ႔ ျပည္ပယွဥ္ၿပိဳင္မႈေတြကို အကာအကြယ္ေပးတတ္ၾကပါတယ္။ တရုတ္ကလည္း ၁၉၈ဝ ၿပည့္နွစ္ေတြမွာ အထူးစီးပြားေရးဇုန္ (Special Economic Zones) ေတြ ဖန္တီးၿပီး နိုင္ငံၿခားရင္းနွီးၿမွဳပ္နွံမႈကို အဲဒီဇုန္ေတြမွာပဲ ဖိတ္ေခၚၿပီး ကန္႔သတ္ထားတာ၊ ကုန္သြယ္မႈေတြကိုလည္း အဲဒီဇုန္ေတြကပဲလုပ္ရတာဟာ အရင္းရွင္စနစ္ကို သူ႔နိုင္ငံမွာ ေျမစမ္းခရမ္းပ်ိဳး လုပ္ခ်င္တဲ့ သေဘာပါ။ ဟဲလို တက္စတင္း ဝမ္း၊ တူး၊ သရီး ေပ့ါ။ အဲဒီကေန နည္းပညာ၊ အတတ္ပညာ ဖိတ္စင္မႈေတြ (Technology and knowledge spillovers) ရွိလာမယ္၊ ျပည္တြင္း စက္မႈလုပ္ငန္းေတြ နိုင္ငံၿခား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ ကတဆင့္ ျဖစ္ထြန္းလာမယ္ဆိုတဲ့ သေဘာပါ။ မေအာင္ျမင္ဘဲ က်႐ႈံးခဲ႔ရင္လည္း ေဒသဆိုင္ရာ စီးပြားေရး က်ဆံုးမႈသာျဖစ္ျပီး ႏို္င္ငံတခုလံုးရဲ႕ စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရးတို႔မွာ မထိခိုက္ ေစခ်င္လို႔ပါ။

သြင္းကုန္အစားထိုးလုပ္တဲ့ လက္တင္အေမရိကန္နိုင္ငံေတြ ၁၉၈၀ ျပည့္နွစ္ေတြမွာ စီးပြားေရး အက်ပ္အတည္းနဲ႔ ရင္ဆိုင္ၾကရပါတယ္။ (ေရနံစိမ္းထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်တဲ႔ OPEC ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ေလာင္စာဆီ ကန္႔သတ္ထုတ္လုပ္တင္ပို႔မႈ (Oil embargo) နဲ႔လည္း ပတ္သက္ဆက္ႏြယ္ေနပါတယ္။) သြင္းကုန္အစားထိုးတယ္ ဆိုတာ တဘက္မွာ ပို႔ကုန္ေတြကိုလည္း အားမေပးပါဘူး။ သူတို႔ေတြ ေခတ္ေဟာင္းက်မ္းရဲ႕ (Classical theory) ရဲ႕ (ႏုိင္ငံတိုင္းမွာ) အားသာခ်က္ အားနည္းခ်က္ ေတြ ႐ိွတယ္ဆိုတဲ့ (Comparative advantage) သေဘာတရားေတြ မသိလို႔လား။ မဟုတ္ဘူးထင္ပါတယ္။ မယံုလို႔ၿဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ သေဘာတရားေတြ ဟာ သေဘာတရားေတြ ပါ။ ဒါေတြဟာ အသိတရားကို အားနည္းေစျပီး အမွန္မျမင္ ေအာင္လုပ္ထားတာ (Brain wash) လို႔လည္း စြပ္စြဲလို႔ရပါတယ္။ (ႏုိင္ငံတိုင္းမွာ) အားသာခ်က္ အားနည္းခ်က္ ေတြ႐ိွတယ္ဆိုတဲ႔ သေဘာတရား ေျပာတာက တိုင္းျပည္တိုင္းဟာ ကိုယ္ရဲ႕ အားသာတဲ့ ကုန္စည္္ေတြပဲထုတ္ၿပီး ကုန္သြယ္ၾကရင္ အားလံုးအကိ်ဳးပိုမ်ားမယ္ ဆိုပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ နိုင္ငံတစ္နိုင္ငံဟာ အကုန္ထုတ္စရာမလိုပါ။ အလြန္႔အကၽြံေျပာရရင္ တမည္ေကာင္းထုတ္ၿပီး ကုန္သြယ္ရင္လည္း ခ်မ္းသာနိုင္တာပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီကုန္ပစၥည္းေစ်းက်ရင္ေတာ့ ၿပႆနာရွိနိုင္တာေပါ့။ ၿပီးေတာ့ Comparative advantage ဆိုတာကလည္း လုပ္ယူလို႔ ရပါေသးတယ္။ ဥပမာ အထက္က ဂ်ပန္ရဲ႕ လုပ္ပံုမ်ိဳးေပါ႔။ ဒီလိုနဲ႔ သြင္းကုန္အစားထိုးတဲ႔ႏုိင္ငံေတြဟာ ျပည္တြင္းဝယ္လိုအားတက္မလာတာကတစ္မ်ုဳိး၊ ေရနံေစ်းတက္လို႔ ကုန္စည္ေစ်းႏႈန္းတက္လာတာ (ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈ) ကတစ္ဖံု၊ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈအတြက္ဝယ္ထားတဲ႔ စက္ယႏၱားဖိုးေတြ မေပးေခ်ႏုိင္တာက တစ္ဒုကၡန႔ဲ ေသာကပင္လည္ေဝပါေတာ႔တယ္။

အဲ… သီအိုရီတစ္ခုဟာ အၿမဲတမ္းအလုပ္ၿဖစ္ေလ့ မရွိပါဘူး။ ၁၉၇၀ၿပည္႔နွစ္ေတြမွာပဲ ကိန္းရဲ႕ စီမံခန္႔ခြဲမႈေအာက္က အရင္း႐ွင္စနစ္၊ ထိန္းခ်ဳပ္ကန္႔သတ္ထားတဲ႔ အရင္း႐ွင္စနစ္ (Managed Capitalism၊ Regulatory Capitalism) တို႔ ျပႆနာစတက္ပါတယ္။ ဥပမာ အေမရိကန္နဲ႔ ၿဗိတိန္နိုင္ငံေတြမွာ ေငြေႀကးေဖာင္းပြမႈႏႈန္း ျမင့္ျမင့္လာတယ္။ အလုပ္လက္မဲ့ႏႈန္း မ်ားမ်ားလာတယ္။ အဲဒီျဖစ္ရပ္ႏွစ္ခုလံုး တၿပိဳင္တည္းျဖစ္တာကို အဂၤလိပ္လိုေတာ႔ "stagflation" လို႔ေခၚပါတယ္။ စီးပြားေရးကို ေဖးကူဖို႔သံုးစြဲတဲ့ အစိုးရ အသံုးစရိတ္ (Fiscal Policy) ေတြကလည္း မီးေလာင္ရာ ေလပင့္သလို ျဖစ္ေနတယ္။ အေမရိကန္နဲ႔ ၿဗိတိသွ်ထုတ္ကုန္ေတြဟာလည္း ကမာၻ႔ေစ်းကြက္မွာ မယွဥ္ႏိုင္ျဖစ္လာတယ္။ (ဒါကလည္း အလုပ္သမားသမဂၢ အဖြဲ႔အစည္း (Labor Union၊ Trade Union) ေတြအားေကာင္းလာတာေၾကာင့္ လုပ္ခေစ်းျမင့္လာတာရယ္၊ ဂ်ာမနီနဲ႔ ဂ်ပန္ တို႔က စက္မႈအင္အားႀကီးႏိုင္ငံေတြ ျပန္ျဖစ္လာတာေတြေၾကာင့္လည္း ပတ္သက္ဆက္ႏႊယ္ေနပါတယ္။) ရစ္ခ်တ္နစ္ဆင္ (Richard Nixon) က ျပည္တြင္း အက်ပ္အတည္းကို ေျဖရွင္းဖို႔ ေရႊနဲ႔ ေဒၚလာ ခ်ိတ္ထားတာကို (gold standard) ကို ၁၉၇၁ ခုနစ္မွာ ဖ်က္သိမ္းပါတယ္။ စီးပြားေရးမွာ အစိုးရက ဝင္ဝင္ပါေနလို႔ ျပႆနာေတြ ျဖစ္ေနတာပါ၊ ေစ်းကြက္ လြတ္လပ္ခြင့္ကသာ ျပႆနာေတြကို ေၿဖရွင္းေပးမွာ၊ လူ႔လြတ္လပ္ခြင့္ (personal freedom) ကို အားေပးတာလို႔ဆိုတဲ့ ဖရက္ဒရစ္ ဟိုက္ရက္ (Friedrich Hayek) နဲ႔ မီလ္တန္ ဖရိမန္း (Milton Friedman) တို႔ရဲ႕ Neoliberal Idea ေတြေရွ႕ေရာက္လာပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ အလုပ္သမား ဆႏၵျပမႈေတြ၊ လူမႈေရး၊ ႏိုင္ငံေရး မတည္မၿငိမ္ေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါနဲ႔ ၿဗိတိန္က မာဂရက္ သက္ခ်ာ (Margaret Thatcher) နဲ႔ အေမရိကန္က ေရာ္နယ္ ေရဂင္ (Ronald Reagan) တို႔ အာဏာရလာေတာ့ အစိုးရရဲ႕ အခန္းက႑ေတြေလ်ာ႔ခ်ေရးဆိုတဲ႔ Neoliberal Idea ေတြကို သံုးလာပါတယ္။ သူတို႔ ကိုယ္တိုင္ကလည္း အဲဒါကို ယံုၾကည္ပါတယ္။

တစ္ဖက္မွာလည္း ကြန္ျမဴနစ္ နဲ႔ ဆိုရွယ္လစ္နိုင္ငံေတြ စီးပြားေရး အက်ပ္အတည္းရိုက္ေနၿပီး ႏိုင္ငံေရးမတည္ၿငိမ္မႈေတြန႔ဲ ၾကံဳေတြ႔ေနရပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈ အလြန္ဆိုးရြားေနပါတယ္။ ဆိုရွယ္လစ္၊ ကြန္ျမဴနစ္အစိုးရေတြ ျပဳတ္က်တာက်၊ ေစ်းကြက္စီးပြားေရး ေဖာ္ေဆာင္သူေဆာင္နဲ႔ အေတာ္႐ႈပ္ယွက္ခတ္ေနပါတယ္။ Shock Therapy လို႔ ေခၚတဲ့ ဆို႐ွယ္လစ္ စီးပြားေရးကေန အရင္း႐ွင္စနစ္ကို ႐ုတ္ခ်ည္း အေျပာင္းအလဲလုပ္ဖို႔၊ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးကို ခ်က္ခ်င္းေဖာ္ေဆာင္ဖို႔ Jeffrey Sachs နဲ႔ Gonzalo Sanchez de Tozada တို႔က Bolivia မွာ စသံုးၿပီး ေနာက္က်န္တဲ့ လက္တင္အေမရိကန္ ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ရုရွားမွာ က်င့္သံုးခဲ့ပါတယ္။ (တရုတ္ကေတာ့ တျဖည္းျဖည္း ေျပာင္းလဲယူတဲ့နည္း (Gradualism)ကို က်င္႔သံုးခဲ့ပါတယ္) အလုပ္ျဖစ္တဲ့ ႏိုင္ငံကျဖစ္၊ ကြဲသူက ကြဲေပါ့။ ေယဘူယ်အားၿဖင့္ေတာ့ အလုပ္မျဖစ္တာက မ်ားပါတယ္။ ေရရွည္မွာ အလုပ္မျဖစ္တာကေတာ့ အေသအခ်ာပါပဲ။ (Shock therapy ရဲ႕ဆိုးက်ိဳးေတြကို အေသးစိတ္သိခ်င္ရင္ နာအိုမီ ကလိုင္း (Naomi Klein) ရဲ႕ "The Shock Doctrine" ကို ဖတ္ႀကည့္ဖို႔ တိုက္တြန္းပါရေစ။ သူေရးတာေတြ အားလံုးမွန္ၿပီး အၾကြင္းမဲ႔လက္ခံရမယ္လို႔ေတာ့ မဆိုလိုပါ။) အဲဒီကာလေတြကေတာ့(၁၉၈၀ ေႏွာင္းပိုင္း န႔ဲ ၁၉၉၇ အာ႐ွေငြေၾကးအက်ပ္အတည္းမတိုင္ခင္ထိ) အစိုးရ အသံုးစရိတ္ေလွ်ာ့ခ်ေရး၊ လူမႈဖူလံုေရး အသံုးစရိတ္ ျဖတ္ေတာက္ေရး၊ ေငြလည္ပတ္မႈ (money supply) ေလွ်ာ့ခ်ေရး၊ ျပည္သူပိုင္ လုပ္ငန္းေတြ ပုဂၢလိကပိုင္ေျပာင္းေရး (privatization)၊ ေနာက္ဆံုး စီးပြားေရးမွာ အစိုးရရဲ႕ အခန္းက႑ကို ေလွ်ာ့ခ်နိုင္သမွ် ေလွ်ာ့ခ်ေရးတို႔ကို ေဖာေဖာသီသီႀကီး ေတြ႔ေနရပါတယ္။

ကဲ… ဒီမွာ ခဏနားၾကရင္ေကာင္းမယ္ထင္ပါတယ္။ ေရးတာလည္း နည္းနည္း႐ွည္သြားပါၿပီ။ (ျပန္ဆက္ေရးျဖစ္ခဲ႔ရင္ေတာ႔ ၁၉၉၇ အာ႐ွေငြေၾကးအၾကပ္အတည္းနဲ႔ စၿပီး ေနာက္ဆံုးျဖစ္ခဲ႔တဲ႔ ၂၀၀၈ ကစခဲ႔တဲ့ ေငြေၾကးအၾကပ္အတည္းအထိ ဆက္ေရးဖို႔ပါ။ အစိုးရအေနနဲ႔ ဒီအၾကပ္အတည္းေတြကို ဘယ္လိ္ုေျဖ႐ွင္းၾကတယ္ဆိုတာပဲဆက္ေရးမွာပါ။) ေစ်းကြက္မွာ အစိုုးရက ဘယ္ေလာက္အတိုင္းအတာထိ ဝင္ပါရင္ေတာ႔ ေကာင္းတယ္၊ မေကာင္ဘူး၊ စီးပြားေရးမွာ အစိုးရဝင္ပါတာဟာ မွားတယ္၊ မွန္တယ္ ဆိုတာေတာ႔ သမိုင္းတေလွ်ာက္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေတြ႕ခဲ႔ရသလိုပါပဲ အၿမဲဲျငင္းေနၾကအံုးမဲ႔ပံုပါ။ အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါ၊ ေနရာေဒသ ေပၚမူတည္ၿပီး အစိုးရပါဝင္မႈအတိုင္းအတာ ေျပာင္းလဲတတ္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ဘယ္႐ႈေထာင္႔က ေျပာလည္းဆိုတဲ႔အေပၚမွာ မူတည္ၿပီး အေျဖအမ်ုဳိးမ်ဳိးကြဲဲျပားေနပါေသးတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ႔ ေပၚလစီေရြးခ်ယ္ရာမွာလည္း အမွားအမွန္ ေ႐ြးခ်ယ္ရတာမ်ဳိးထက္ အမွန္ ၁၊ ၂၊ ၃၊ ၄၊ ထဲက အမွန္တခုကို ေ႐ြးခ်ယ္ရတာမ်ိဳနဲ႔ပိုတူေနပါတယ္။ ဒါ႔ေၾကာင္႔ အထက္က ေျပာခဲ့သလိုပါပဲ၊ အစိုးရက ဘယ္အတိုင္းအတာထိ ပါဝင္ေျဖ႐ွင္းသင့္သလဲ ဆိုတာကို ေျပာဖို႔က ေတာ္ေတာ္ေလးရႈပ္တဲ့ ကိစၥပါ။ တခု ႐ွင္း႐ွင္းလင္းလင္း ေျပာႏုိင္တာကေတာ့ ႏိုင္ငံတိုင္းဟာ အမ်ဳိးသားအက်ိဳးစီးပြား ကာကြယ္ေစာင္႔ေ႐ွာက္မႈ (national interest) ဆိုတာ အၿမဲတမ္း႐ွိေနပါတယ္။ စက္မႈက႑တစ္ခုကို ႏိုင္ငံပိုင္ထားတာပဲဲျဖစ္ျဖစ္၊ ပုဂၢလိကပိုင္ ေျပာင္းတာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ေယဘူယအားျဖင္႔ အမ်ဳိုးသားအက်ဳိးစီးပြားကို ေရွ႕တန္းတင္ ဆံုးျဖတ္ၾကတတ္ပါတယ္။ ဥပမာ ဘဏ္လုက္ငန္းၿပိဳလဲတာကိုပဲၾကည္႔ပါ၊ အစိုးရက ဝင္ၿပီးေျဖ႐ွင္ေပးသင့္ မေပးသင့္ဆိုတဲ႔ေနရာမွာ ဘဏ္ေတြၿပိဳလဲသြားလို႔ ႏိုင္င႔ံစီးပြားေရးမွာ ေနာက္ဆက္တြဲ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး၊ ျပႆနာေတြ ဘယ္ေလာက္ထိ႐ွိလာႏုိင္သလဲ ဆိုတဲ့အေပၚမွာ မူတည္ေနပါတယ္။ တနည္းအားျဖင႔္ တျခားလုပ္ငန္း ဘယ္ေလာက္မ်ားမ်ား ဆက္စပ္ပ်က္စီးသြားႏုိင္သလဲ။ လုပ္ငန္းတစ္ခုရဲ႕ အကိ်ဳးမ်ားမႈ၊ စြမ္းေဆာင္ေရေကာင္းမြန္မႈ သက္သက္ (efficiency) ႐ႈေထာင့္က ၾကည့္ရင္ေတာ့ ေငြဝင္ကူတာ (bailout) မ်ိဳး မလုပ္သင့္ဘူးေပါ႔။ ဒါေပမယ့္ ေငြအကူရတဲ့ လုပ္ငန္းေတြကလည္း efficiency ပိုေကာင္းလာေအာင္ အေျပာင္းအလဲေတြ လုပ္ၾကရပါတယ္။

ဘဏ္လုပ္ငန္းေတြၿပိဳလဲၿပီး ကမၻၻၻာ႔စီးပြာေရးအၾကပ္အတည္းဆိုက္ၿပီးေနာက္ စီးပြားေရးမွာ အစိုးရရဲ႕အခန္းက႑ ေလ်ာ႔ခ်လာအုံးမလား၊ တိုးလာအုံးမလားဆိုတာကေတာ႔ စိတ္ဝင္တစား ေစာင္႔ၾကည္႕ဖို႔ေကာင္းေနပါတယ္။

ကဲ… ေနာက္တၾကိမ္မွာ ျပန္ဆံုၾကမယ္ေလ၊ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါးေပါ႔။

By လင္းမိုးေဝ

ေကာလာဟလႏွင့္ ႏိုင္ငံသားတို႔၏ တာဝန္

ၿပီးခဲ့ေသာ ရက္ပိုင္းအတြင္းက ပုဂၢလိက ဘဏ္တစ္ခုႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ေကာလာဟလ တစ္ရပ္ေၾကာင့္ တစ္ႏုိင္ငံ လုံးရွိ အဆိုပါ ဘဏ္ခြဲမ်ားတြင္ ေငြထုတ္သူမ်ားႏွင့္ ျပည့္ႏွက္ သြားခဲ့ပါသည္။ ကုန္ခဲ့သည့္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ကလည္း အဆိုပါ ဘဏ္ခြဲႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ေကာလာဟလ တစ္ခု ထြက္ခဲ့ၿပီးျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေကာလာဟလမ်ား ထြက္ေပၚလာတိုင္း ေကာလာဟလ အေပၚ ျပည္သူလူထုက တုန္႔ျပန္ပုံမွာ ႏွစ္မ်ဳိးႏွစ္စား ရွိပါသည္။ ပထမတစ္မ်ဳိးမွာ ေကာလာဟလ သတင္းကို ကိုယ္တိုင္ ယုံၾကည္ သကဲ့သို႔ျဖစ္ၿပီး ဆက္လက္ ျဖန္႔ေဝကာ တုန္႔ျပန္ျခင္း ႏွင့္ ဒုတိယ တစ္မ်ဳိးမွာ ေကာလာဟလကို သံသယ စိတ္ျဖင့္ ဆင္ျခင္ သုံးသပ္ တုန္႔ျပန္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

မ်ားစြာေသာ လူတို႔သည္ ပထမ အမ်ဳိးအစား တြင္သာ ပါဝင္ၿပီး အနည္းငယ္ေသာ လူတို႔သည္သာ ဒုတိယ အမ်ဳိးအစားတြင္ ပါဝင္ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ပထမ အမ်ဳိးအစား ရွိသူတို႔သည္ ေကာလာဟလ ထြက္ထြက္ခ်င္း ဆန္၊ ဆီ၊ ဆား ကဲ့သို႔ အေျခခံ စားကုန္မ်ား ပမာဏ မ်ားမ်ား ဝယ္ယူ သိုေလွာင္ထားျခင္း၊ ဘဏ္ေကာလာဟလ ျဖစ္ပါက ဘဏ္ရွိေငြမ်ား အေျပးအလႊား ထုတ္ယူျခင္း စသျဖင့္ ျပဳမူတတ္ၾကပါသည္။ ဒုတိယ အမ်ဳိးစားကမူ သတင္း အခ်က္အလက္ ခုိင္မာမႈ ရွိမရွိ ေစာေၾကာစုံစမ္းကာ ခုိင္လံု တိက်မႈ မရွိပါက မိမိႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ရွိ သူမ်ားကို စိုးရိမ္ေသာက မျဖစ္ၾကရန္ အက်ဳိးအေၾကာင္းသင့္ ရွင္းျပတတ္သူမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ဤေနရာတြင္ ပထမ အမ်ဳိးအစားႏွင့္ ဒုတိယ အမ်ဳိးအစား ကြာျခားခ်က္မွာ ဆင္ျခင္ ခ်င့္ခ်ိန္ သုံးသပ္ စဥ္းစားႏိုင္မႈ စြမ္းရည္ျဖစ္ပါသည္။

မွန္ပါသည္။ အသိပညာေရခ်ိန္ အေပၚ မူတည္ကာ ႀကဳံေတြ႔လာေသာ အခက္အခဲ၊ ျပႆနာမ်ားကို ရင္ဆိုင္ၾကသည္မွာ သက္ရွိ သတၱဝါတို႔၏ ဗီဇစိတ္ ျဖစ္ပါသည္။ လူသားတို႔ အတြက္မူ တိရိစာၦန္မ်ားထက္ သာလြန္ေသာ စဥ္းစား ေတြးေခၚမႈမ်ား ရွိပါသည္။ ယင္းမွာ အမ်ားအတြက္၊ မိမိ ပတ္ဝန္းက်င္အတြက္၊ မိမိ ႏိုင္ငံအတြက္ႏွင့္ မိမိ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း အတြက္၊ လူသား လူ႔ေဘာင္ ေလာက တစ္ခုလုံး အတြက္ စသျဖင့္ ထည့္သြင္း စဥ္းစားမႈ မ်ားစြာ ရွိပါသည္။ ထုိသို႔ ထည့္သြင္း စဥ္းစားႏိုင္မႈ စြမ္းရည္ မ်ားစြာ ျမင့္မားသူမ်ားသည္ ၿပီးခဲ့ေသာ ရက္ပိုင္းက ထြက္ေပၚခဲ့ေသာ ဘဏ္ေကာလာဟလမ်ဳိး ဆိုပါက ထိုဘဏ္တြင္ အပ္ႏွံထားေသာ မိမိပိုင္ႏွင့္ မိမိ ကုမၸဏီ၊ အဖြဲ႔အစည္းပိုင္ ေငြမ်ားကို ထုတ္ယူျခင္း မျပဳသည့္အျပင္ အေျခအေနရွိပါက ေနာက္ထပ္ တိုးျမွင့္ အပ္ႏွံျခင္း၊ ေငြစုစာအုပ္ အသစ္ဖြင့္ျခင္း တို႔ျဖင့္ အားေပး ကူညီသည့္ သေဘာမ်ဳိး အထိ တုန္႔ျပန္ တတ္ၾကပါသည္။ ေကာလာဟလေၾကာင့္ ဘဏ္တစ္ခု အေျခအေန ဆိုးသြားပါက ေလာက္ေလာက္ လားလား စီးပြားေရး အင္အား မရွိေသးဘဲ နည္းလမ္း ေပါင္းစုံျဖင့္ ရပ္တည္ရန္ ႀကိဳးစားေနရေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ပုဂၢလိကဘဏ္ ေလာကႀကီး တစ္ခုလုံးပါ ဒိုမီႏိုသီအိုရီ သေဘာ အရ ဆင့္ကဲ ထိခိုက္ သြားႏိုင္စရာ ရွိေနပါသည္။ ထိုအေျခအေနကို ပုဂၢိဳလ္ေရး အာဃာတ၊ နာၾကည္းမႈႏွင့္ အလဲထိုးလိုစိတ္တို႔ျဖင့္ ရည္ရြယ္ခ်က္ခ်က္ ရွိရွိ ေကာလာဟလ ထုတ္လႊင့္သူတို႔ နားလည္ႏိုင္စြမ္း ရွိမည္ မဟုတ္ေပ။

အျခား တစ္ဖက္တြင္လည္း ႏိုင္ငံ၏ လက္ရွိ ဒီမိုကေရစီ အေျပာင္းအလဲမ်ားေၾကာင့္ အခြင့္အေရး၊ လုပ္ပိုင္ခြင့္၊ ရာထူး၊ စည္းစိမ္မ်ား ေလ်ာ့ပါးသြားမည္ဟု အစိုးရိမ္ႀကီး ေနသူမ်ားက ဒီမိုကေရစီ အေျပာင္းအလဲကို လိုလားႏွစ္သက္ျခင္း မရွိဘဲ နည္းမ်ဳိးစုံျဖင့္ ခုခံ တတ္ၾကပါသည္။ အခုအခံမ်ားသူတို႔က ဒီမိုကေရစီ အသြင္ေျပာင္းကာလ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အဓိက ေဒါက္တိုင္ႀကီးႏွစ္ခု ယိုင္နဲ႔ သြားေစရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ ရွိရွိ ေကာလာဟလ ထုတ္လႊင့္ျခင္းမ်ဳိး ဆိုပါက ႏိုင္ငံသားအားလုံး အထူး သတိႀကီးႀကီး ထားရန္ လိုပါသည္။ မသိစိတ္ျဖင့္ ေကာလာဟလကို သံေယာင္လိုက္ကာ အစိုးရိမ္ႀကီးႀကီး မတုံ႔ျပန္ၾကရန္ လုိပါသည္။ မိမိပိုင္ ေငြကို ဘဏ္မွ ထုတ္မယူျခင္းျဖင့္ ယင္းဘဏ္တစ္ခုတည္းကိုသာမက ႏိုင္ငံေတာ္၏ ဘဏ္လုပ္ငန္း နယ္ပယ္ႀကီး တစ္ခုလုံးကိုပါ အကူအညီေပးရာ ေရာက္ပါသည္။ ယင္းဘဏ္တြင္ ေငြထပ္မံ အပ္ႏွံျခင္း၊ ေငြစုစာအုပ္ အသစ္ဖြင့္ျခင္းျဖင့္လည္း ႏိုင္ငံ တည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္ ႀကီးတြင္ တစ္ေထာင့္ တစ္ေနရာမွ ကူညီ ႏိုင္ပါသည္။

ဘဏ္တို႔၏ အေျခခံ သေဘာမွာ အပ္ႏွံေငြမ်ားကို အျခားတစ္ဖက္တြင္ လုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္သူမ်ားကို ျပန္လည္ ထုတ္ေခ်းျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ထုိ႔ထက္ ပုိလြန္စြာ ေျပာရပါက ဘဏ္တို႔သည္ ျပည္သူလူထု အပ္ႏွံ ေငြမ်ားကို ႏိုင္ငံတြင္း လွည့္ပတ္ သုံးစြဲမႈမ်ား ျမန္ဆန္ သြက္လက္ေစရန္၊ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္းမ်ား တိုးပြားလာေစရန္၊ ႏိုင္ငံသား တစ္ဦးခ်င္းစီ၏ ဝယ္ယူ သုံးစြဲႏိုင္စြမ္း ျမင့္မား လာေစရန္ ဆပြားနည္းျဖင့္ ျဖန္႔ေဝ သုံးစြဲေနျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဘဏ္တိုင္းတြင္ အပ္ႏွံထားေသာ ေငြပမာဏ အတိုင္း ရွိမေနၾကပါ။ တစ္ခ်ိန္တည္း၊ တစ္ရက္တည္းတြင္ အပ္ႏွံထားေသာ ေငြမ်ားကို အလုံးအရင္း လာထုတ္ပါက မည္သည့္ဘဏ္မွ် ၾကာၾကာ ထုတ္ေပးႏုိင္မည္ မဟုတ္ေပ။ ေကာလာဟလေၾကာင့္ ဘဏ္တစ္ခု အေျခအေနဆိုးသြားပါက ခ်ိတ္ဆက္ေနေသာ ဘဏ္လုပ္ငန္းႏွင့္ ေငြေၾကးေလာက၊ ဘ႑ာေရး နယ္ပယ္ႏွင့္ စီးပြားေရး က႑ႀကီး တစ္ခုလုံး ထိုမွသည္ ႏိုင္ငံေရး အၾကပ္အတည္း အထိ ဆိုက္ေရာက္သြားႏိုင္ပါသည္။ ထိုအေျခအေနကို သိရွိသူ ေစတနာဆိုး ရွိသူ အခ်ဳိ႕က ရည္ရြယ္ခ်က္ ရွိရွိ ေကာလာဟလ ထုတ္လႊင့္ တတ္သည္ကို ႏိုင္ငံသား အားလုံး အမ်ဳိးသားေရး စိတ္ဓာတ္ အေျခခံကာ စဥ္းစား ဆင္ျခင္ဉာဏ္ျဖင့္ သတိရွိရွိ တုံ႔ျပန္ၾကရန္ လိုပါသည္။

ႏိုင္ငံတစ္ခု အခ်ိန္တို အတြင္း ႀကီးပြား တိုးတက္ရန္မွာ ထိုႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ စီးပြားေရး က႑ႏွစ္ရပ္က အထူး အေရးႀကီးပါသည္။ ထို႔အတူ ထိုက႑ ႏွစ္ရပ္သည္ အျပန္အလွန္ အားျဖင့္ အမွီသဟဲ ျပဳေနရပါသည္။ လက္ရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အေျပာင္းအလဲမ်ားကို ၾကည့္လွ်င္ပင္ စီးပြားေရး မူဝါဒမ်ားကို ေဗြေဆာ္ဦး ျပဳျပင္ ေျဖေလွ်ာ့ ေပးခဲ့သည္ကို ေတြ႔ျမင္ ႏိုင္ပါသည္။ ႏိုင္ငံမ်ားစြာ တို႔၏ စီးပြားေရးသည္ ထိုႏိုင္ငံတို႔ရွိ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ မူဝါဒႏွင့္ ဘ႑ာေရး ေပၚလစီ တို႔က အခရာ က်ပါသည္။ ထိုႏွစ္ခုကို ေထာက္မ ေပးထားသည္မွာ ဘဏ္စနစ္ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုဘဏ္စနစ္ အေပၚ ျပည္သူလူထု၏ ယုံၾကည္မႈ ေလ်ာ့က် သြားပါက ႀကီးမားေသာ စီးပြားေရး ျပႆနာႏွင့္ ရင္ဆိုင္ ရတတ္ပါသည္။ ထိုသို႔ မျဖစ္ေစရန္အတြက္ အစိုးရ၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈႏွင့္ လြတ္ကင္းေသာ ဗဟိုဘဏ္ စနစ္ျဖင့္ မွ်ေျချဖစ္ေအာင္ ထိန္းကြပ္ ရပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္လည္း အေျခခံအားျဖင့္ ထိုအတိုင္း က်င့္သုံး ေသာ္လည္း ဗဟိုဘဏ္မွာမူ ယေန႔အထိ သီးျခား မျဖစ္ေသးေပ။

ႏွစ္ေပါင္း အတန္ၾကာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ မရွိေသာ စနစ္ေအာက္တြင္ ေနထိုင္ လာခဲ့ေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံသားမ်ား အစိုးရိမ္ ေသာကႀကီးကာ ေကာလာဟလမ်ားကို ယုံမွတ္မွား တတ္ျခင္းကိုလည္း အျပစ္တင္၍ မရပါ။ မၾကာေသးခင္က ျဖစ္ခဲ့ေသာ ဘဏ္ေကာလာဟလ တြင္လည္း စနစ္ဆိုး၏ ၾသဇာ သက္ေရာက္မႈေၾကာင့္ သံသစိတ္ႀကီး ေနဆဲ ျမန္မာျပည္သူ အခ်ဳိ႕ အစိုးရိမ္ႀကီးစြာ ေငြမ်ား ထုတ္ယူ ခဲ့ၾကေသာ္လည္း ယင္းစနစ္ဆိုးႏွင့္ မတူေသာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ ရွိလာသည့္ မီဒီယာမ်ားႏွင့္ သက္ဆိုင္ရာ ပုဂၢလိကဘဏ္၊ ဗဟိုဘဏ္တို႔က ခ်က္ခ်င္း ဆိုသလို သတင္းထုတ္ျပန္ ရွင္းလင္း ခဲ့ၾကသျဖင့္ အခ်ိန္တိုအတြင္း ျပန္လည္ တည္ၿငိမ္သြားခဲ့ပါသည္။
ေကာလာဟလမ်ားသည္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ မရွိခဲ့ေသာ စနစ္ဆိုး တုိ႔တြင္သာ ႏိုင္ငံအေပၚ ထိခိုက္မႈ ႀကီးမားႏိုင္ၿပီး ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ ရွိလာေသာ ဒီမိုကေရစီ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း တို႔တြင္မႈ ထိခိုက္မႈ နည္းပါး တတ္ပါသည္။ မ်ားစြာအေရးႀကီးသည္မွာ ေကာလာဟလကို တုံ႔ျပန္ေသာ ျပည္သူလူထု၏ အသိပညာ ေရခ်ိန္ျဖစ္ပါသည္။ အမ်ဳိးသားေရး စိတ္ဓာတ္ျဖင့္ တစ္တပ္တစ္အား ပါဝင္ ကူညီႏိုင္ျခင္း မရွိလွ်င္ပင္ မိမိေၾကာင့္ ဘဏ္ေလာက၊ ေငြေၾကး ေပၚလစီ၊ ဘ႑ာေရး ေပၚလစီႏွင့္ စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရး က႑ႀကီးမ်ား ထိခိုက္ မသြားေစရန္ ႏိုင္ငံသား တစ္ေယာက္အေနႏွင့္ တာဝန္ ရွိေနပါေၾကာင္း အထူး သတိေပးလိုပါသည္။

အယ္ဒီတာ (၁၁-၁၀-၂၀၁၂)

The Voice Weekly

ကေလးတစ္ေယာက္ သိန္း(၃၀)ေပးမည္႔ တရုတ္အမ်ဳိးသားမ်ား

ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးမ်ားကုိ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံသားမ်ားက ကေလးတစ္ေယာက္ေမြးဖြားေပးလွ်င္ သိန္း သံုးဆယ္ ေပးမည္ဟု လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာ လူကုန္ကူးရန္ စည္း႐ုံးမႈမ်ား ေခတ္စားလာေၾကာင္း လူကုန္ကူးမႈတားဆီးႏွိမ္နင္းေရးအဖြဲ႕က သိရွိရသည္။

"ကေလးတစ္ေယာက္ ေမြးေပးရမယ္။ တ႐ုတ္ အမ်ဳိးသားနဲ႔ လက္ထပ္ရမယ္။ သိန္းသုံးဆယ္ ရမယ္။ျပန္လာ ရမယ္ဆုိၿပီး သေဘာတူညီခ်က္ ယူၿပီးလုပ္တာ အမ်ားႀကီးပဲ" ဟု လူကုန္ကူးမႈတားဆီး ႏွိမ္နင္းေရးအဖြဲ႔မွ ဒုတိယရဲမွဴးႀကီး ညြန္႔လႈိင္က ေျပာသည္။

ယင္းလူကုန္ကူးမႈကိစၥရပ္မ်ားကုိ ေျဖရွင္းႏုိင္ရန္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွ အဆင့္ျမင့္ အရာရွိမ်ားႏွင့္ တ႐ုတ္သမၼတ ႏုိင္ငံမွအဆင့္ျမင့္ အရာရွိမ်ား ေအာက္တုိဘာလအတြင္းတြင္ ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း လူကုန္ကူးမႈတားဆီး ႏွိမ္နင္းေရးအဖြဲ႔မွ သိရွိရသည္။

ထို႔ျပင္ ၿပီးခဲ့သည့္ စက္တင္ဘာလ (၂၇) ရက္ေန႔ကလည္း ျပည္ပအလုပ္အကုိင္ရွာေဖြေရးေအဂ်င္စီ အဖြဲ႔ မ်ားက ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ပန္ဒါဟိုတယ္တြင္ လူကုန္ကူးမႈ ဥပေဒမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ အသိပညာေပး ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားလည္း ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။

တ႐ုတ္ျပည္သူ႕သမၼတ ႏုိင္ငံရွိ အမ်ဳိးသားဦးေရႏွင့္ အမ်ဳိးသမီးဦးေရကြာဟမႈေၾကာင္႔ ျမန္မာႏုိင္ငံမွ အမ်ဳိးသမီးမ်ားသည္ ေစ်းကြက္ တစ္ခုသဖြယ္ျဖစ္လာၿပီး တ႐ုတ္ႏုိင္ငံသုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံမွ လူကုန္ကူးမႈ မ်ားတြင္တ႐ုတ္အမ်ဳိးသားမ်ား အတြက္ ျမန္မာ အမ်ဳိးသမီးမ်ားကုိ အဓမၼ ထိမ္းျမားေစျခင္းမွာ ၇၅ ရာခုိင္ႏႈန္းမွ ၈၀ ရာခုိင္ႏႈန္းထိရွိေၾကာင္း လူကုန္ကူးမႈ တားဆီးႏွိမ္နင္းေရးအဖြဲ႕မ်ားက သိရွိရသည္။

လက္ရွိတြင္ တရုတ္ႏိုင္ငံ၏ အမ်ိဳးသမီးလိုအက္ခ်က္ဦးေရမွာ သန္း ၂၀၀ ေလာက္ရွိေနေၾကာင္း ကရင္အမ်ိဳးသမီးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး အဖြဲ႔မွ ေဒၚလွလွစိုးက ဆိုသည္။

ယင္းသုိ႔ လူကုန္ကူးမႈမ်ားမျဖစ္ေစရန္ မႏၲေလး၊ လား႐ႈိး၊ မူဆယ္ နယ္စပ္ေဒသတုိ႔တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရဲတပ္ဖြဲ႔မွ လုိက္လံတားဆီးလွ်က္ရွိေၾကာင္း ဒုရဲမွဴးႀကီး ညႊန္႔လိႈင္က ဆိုသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံမွ အမ်ိဳးသမီးမ်ား လူကုန္ကူးေရာင္းစားခံရမႈ အမ်ားဆံုးႏိုင္ငံသည္ တရုတ္ႏိုင္ငံျဖစ္ၿပီး ၎ ႏိုင္ငံတြင္ လူကုန္ကူးမႈ ၈၄ ရာခုိင္ႏႈန္းရွိေၾကာင္း၊ လူကုန္ကူးခံရမႈအမ်ဳိးအစားမ်ားတြင္ အဓမၼထိမ္းျမား ျခင္းမွာ (၆၀) ရာခုိင္ႏႈန္း ရွိေၾကာင္း ျမန္မာအစုိးရကဘက္က တရားဝင္ထုတ္ျပန္ထားသည္။

ျမစ္မခမီဒီယာ

Copy from ေမွာ္ဆရာ အဖြဲ ့

စီမံခန္႔ခြဲမႈအေၾကာင္း(၇) ေစ်းကြက္ခ်ဲ ႔ထြင္ေရးသေဘာတရားမ်ား (က)

ေစ်းကြက္ သေဘာတရားမ်ား
Marketing Concepts :
Studies reveal that different organisations have different perceptions
of marketing. And these differing perceptions have led to the
formation of different concepts of marketing such as
1. The Exchange Concept
2. The Production Concept
3. The Product Concept
4. The Selling Concept
5. The Marketing Concept
6. The Societal Marketing Concept.

ကြဲျပားျခားနားမ်ားျပားလွတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြ ကုမၸဏီေတြမွာ
ေစ်းကြက္အတြင္းထိုးေဖာက္၀င္ေရာက္ဖို႔အတြက္ မ်ားျပားကြဲျပားတဲ့
ေစ်းေရာင္းျခင္း သေဘာတရားမ်ားရွိၾကပါတယ္။ ေအာက္ပါတို႔ိကိုၾကည့္ပါ။
၁-လဲလွယ္္ျခင္းသေဘာတရား
၂-ထုတ္လုပ္ျခင္းသေဘာတရား
၃-ထုတ္ကုန္ သေဘာတရား
၄-ေရာင္းခ်ျခင္းသေဘာတရား
၅-ေစ်းကြက္ထိုးေဖာက္ျခင္းသေဘာတရား
၆-ေပါင္းသင္းဆက္ဆံမႈေစ်းကြက္ခ်ဲ ႔ထြင္ျခင္းသေဘာတရား
တို႔ဟာ ကြဲျပားျခားနားတဲ့ ေစ်းကြက္သေဘာတရားေတြဘဲျဖစ္ပါတယ္။

1. The Exchange Concept : The exchange concept of marketing, as the
very name indicates, holds that the exchange of a product between the
seller and the buyer is the central idea of marketing. While exchange
does form a significant part of marketing, to view marketing as a mere
exchange process would amount to a gross undermining of the essence of
marketing. A proper scrutiny of the marketing process would readily
reveal that marketing is much broader than exchange. Exchange covers
the distribution aspect and the price mechanism involved in marketing.
The other important aspects of marketing, such as concern for the
customer, generation of value satisfactions, creative selling and
integrated action for serving the customer, get completely
overshadowed in the exchange concept of marketing.

၁-လဲလွယ္ျခင္းသေဘာတရား
ဒီသေဘာတရားမွာ ေရာင္းသူ၀ယ္သူ နွစ္ဦးစလံုးရဲ့ တူညီတဲ့ အျမင္နဲ႔
ေစ်းေရာင္းေစ်း၀ယ္တစ္ခု လဲလွယ္လုပ္ေဆာင္တာပါပဲ။ ေစ်းကြက္ အနွစ္သာရကို
ေျခေျချမစ္ျဖစ္ သိရွိ ထားမွာသာ လဲလွယ္ေရာင္း၀ယ္ျခင္းဟာ အေရးပါတဲ့
အခန္းက႑မွာ ပါ၀င္နုိင္မွာပါ။
ထိေရာက္တဲ့ ေစ်းကြက္ခ်ဲ႔ထြင္မႈ လုပ္ငန္းစဥ္ကိုေလ့လာၾကည့္လိုက္ရင္
လဲလွယ္ေရာင္း၀ယ္ျခင္းထက္မ်ားစြာက်ယ္ျပန္႔ တာကို ေတြ႔
ုနိုင္ပါတယ္။လဲလွယ္ေရာင္း၀ယ္ျခင္း က အသြင္အျပင္( ထုတ္ကုန္ ရုပ္ထြက္)
နွင့္ ေစ်းနႈန္းကစားျခင္း တြင္သာ ေစ်းကြက္ သေဘာ တရားမွာ
ပတ္သက္မႈရွိပါတယ္။ေနာက္အေရးပါတဲ့ ေစ်းကြက္သေဘာတရားရဲ့ အသြင္အျပင္ကေတာ့
ေဖာက္သည္နဲ႔ ပတ္သက္မႈရွိတာ၊ ေဖာက္သည္ေက်နပ္မႈ တန္ဖိုးသစ္၊ ေဖာက္သည္ကို
၀န္းေဆာင္မႈေပးရာမွာ ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္မႈနဲ႔ အေရာင္း ဖန္တီးမႈ
အသစ္အဆန္းေလးေတြကလည္း လဲလွယ္ေရာင္း၀ယ္မႈမွာ အေရးပါ ပါတယ္။



2. The Production Concept: This philosophy holds that customers favour
those products with low offered price and easily available products.
Thus this concept holds that high production efficiency and wide
distribution coverage would sell the product offered to the market.
Organisations voting for this concept are impelled by a drive to
produce all that they can. Naturally they get focussed on production
and put all their efforts toward that aspect of the organisation. They
do achieve efficiency in production. But their thinking is guided by
the assumption that the steep decline in unit costs arising from the
maximisation of output would automatically bring them all the
customers and all the profits that they need. But, they do not get the
best of customer patronage. Customers, after all, are motivated by a
variety of considerations in their purchases. As a result, the
production concept fails to serve as the right marketing philosophy
for the enterprise.
Production concept is applicable in situations where demand exceeds supply.


၂- ထုတ္လုပ္မႈ သေဘာတရား
ဒီသေဘာတရားမွာ ေဖာက္သည္ရဲ့ ထုတ္ကုန္ပစၥည္းေတြအေပၚ ေစ်းခ်ိဳခ်ိဳနဲ႔
လြယ္လင့္တကူ ရရွိနု္ိင္မႈ အျမင္ကိုဦးစားေပးထားတဲ့ အေတြးအေခၚပဲျဖစ္ပါတယ္။
မွန္ပါတယ္။ ေစ်းကြက္ထဲကို တင္သြင္းထားတဲ့ မိမိတို႔ေရာင္းမယ့္ ထုတ္ကုန္ဟာ
ထုတ္လုပ္မႈနုိင္မႈ စြမ္းအားျမင့္မား ေနရံုသာမက
က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ျဖန္႔ျဖဴးနုိင္မႈ သေဘာတရားကို  ဆိုလိုပါတယ္။
အဖြဲ႔အစည္းရဲ့ ဒီသေဘာတရားအေပၚဆႏၵကေတာ့ ထုတ္ကုန္ေတြကို
ထြက္နုိင္သမွ်မ်ားမ်ားထုတ္လုပ္နုိင္မႈကိုသာ တြန္းအားေပးပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္လည္း ထုတ္ကုန္မွာ အာရံုစူးစိုက္ျပီး ( ဦးတည္ခ်က္ထားျပီး)
သူတို႔လုပ္ကိုင္နုိင္မႈ စြမး္အင္ေတြအားလံုးကို
ထုတ္လုပ္မႈအေပၚအသံုးခ်တာကို အဖြဲ႔အစည္းဖက္ကၾကည့္ရင္ေတာ့
သဘာ၀က်တယ္လို႔ေတာ့
ဆိုနုိင္ပါတယ္။သူတို႔ထင္တဲ့အတုိင္းလည္းထုတ္ကုန္အေရအတြက္အျမင့္ဆံုးအထိျဖစ္နုိင္ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္သူတို႔ဟာ ထုတ္ကုန္မ်ား နုိင္သမွ် မ်ားမ်ား ( အျမင့္ဆံုး)
အထိထုတ္လုပ္နုိင္မႈဟာ ထုတ္လုပ္မႈကုန္က်စရိတ္ကို နည္းေစျပီး
ေဖာက္သည္ေတြေရာ အျမတ္ေတြ ေရာ တစ္ျပိဳင္နက္တည္း
ရရွိနုိင္မည္ျဖစ္ေၾကာင္းယံုၾကည္လွ်က္ရွိပါသည္။ဒါေပမယ့္ သူတို႔ဟာ
ေဖာက္သည္ရဲ့ အထူးေစာင့္ၾကည့္ ဂရုစိုက္မႈကို မခံရပါဘူး။ ေဖာက္သည္ဆိုတာ
သူတို႔ ၀ယ္ယူေနစဥ္အတြင္းမွာ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ စဥ္းစားစရာေတြက
လႈ႔ံေဆာ္မႈေတြကို ခံေနၾကရတဲ့သူေတြေလ။ရလာဒ္ကို ေျပာရရင္ေတာ့ ထုတ္လုပ္မႈ
သေဘာတရားဟာ မွန္ကန္တဲ့ေစ်းကြက္ခ်ဲ ႔ထြင္မႈမွာ မသင့္ေလ်ာ္ ပါဘူး။
ထုတ္လုပ္မႈ သေဘာတရားဟာ ၀ယ္လိုအားက ေရာင္းလိုအားထက္ ပိုေနတဲ့ ေစ်းကြက္
အတြက္ပဲ အသံုးခ်လို႔ရနုိင္ပါတယ္။



3. The Product Concept: This philosophy holds that customer favours
quality, performance, innovative features etc. The buyer will admire
such products. Therefore firms following this philosophy believe that
by making superior products and improving their quality overtime, they
will be able to attract customers.
The product concept is somewhat different from the production concept.
Whereas the production concept seeks to win markets and profits via
high volume of production and low unit costs, the product concept
seeks to achieve the same result via product excellence - improved
products, new products and ideally designed and engineered products.
It also places the emphasis on quality assurance. They spend
considerable energy, time and money on research and development and
bring in a variety of new products.
They fail to find out what the consumers actually need and what they
would gladly accept. When organisations fall in love with the product
it leads to marketing Myopia because the focus is on the product
rather than on the customer needs.
၃-ထုတ္ကုန္သေဘာတရား
ဤသေဘာတရားကေတာ့ ေဖာက္သည္ေတြဟာ ထုတ္ကုန္ရဲ့ အရည္အေသြး၊
လုပ္ေဆာင္နုိင္စြမ္းအင္၊ဆန္းသစ္တဲ့ ပံုစံ စတဲ့အရာေတြမွာ
အေလးေပးတတ္တယ္လို႔ယူဆတဲ့ အေတြးအေခၚပဲျဖစ္ပါတယ္။ဒါေၾကာင့္ ဒီသေဘာတရားကို
ကုိင္ဆြဲ ထားတဲ့ လုပ္ငန္း(ကုမၸဏီ)ဟာ သူတို႔အလြန္ေကာင္းမြန္တဲ့ ပစၥည္းေတြ
၊ အရည္အေသြးျပည့္ထုတ္ကုန္ေတြက ေဖာက္သည္ကို ဆြဲေဆာင္ နုိင္လိမ့္မယ္လို႔
တစ္သတ္မွတ္တည္း ယူဆလိုက္ၾကေတာ့တာပါပဲ။ထုတ္ကုန္ သေဘာတရားဟာ
ထုတ္လုပ္မႈသေဘာတရားနဲ ႔ ကြာ ျခားခ်က္ေတြအမ်ားၾကီးရွိပါတယ္။ ထုတ္လုပ္မႈ
သေဘာတရားက ပစၥည္းမ်ားမ်ားထုတ္လုပ္နုိင္ျခင္းဟာ ကုန္က်စရိတ္သက္သာျပီး
အျမတ္အစြန္းမ်ားမ်ားရရွိေစလိမ့္မယ္လို႔ အယူအဆကို အေျခခံျပီး
ထုတ္လုပ္မႈကို အားျဖည့္ေဆာင္ရြက္သလို၊ ထုတ္ကုန္ သေဘာ တရားကေတာ့
ပစၥည္းရဲ့အရည္အေသြးေကာင္းမြန္မႈ၊ ဆန္းသစ္မႈ ။ အိုင္ဒီယာေကာင္းမႈ
၊နည္းပညာျမင့္မားမႈ ေၾကာင့္ အျမတ္မ်ားမ်ားရျပီး ေဖာက္သည္ကို
ဆြဲေဆာင္နုိင္လိမ့္မယ္လို႔ ယူဆ တဲ့ သေဘာတရားဘဲျဖစ္ပါတယ္။
ႏွစ္ခုစလံုးကေတာ့ ေဖာက္သည္နဲ႔ စားသံုးသူေတြကို သုေတသနနဲ႔ ဖြ႔
ံျဖိဳးမႈအစီအစဥ္ေတြကို
မျငီးေငြ႔နုိင္ေအာင္လုပ္ဖို႔ေတာ့လိုအပ္မွာျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ဟာ ေဖာက္သည္
နဲ႔ စားသံုးသူေတြ က ဘာကို အမွန္တကယ္လိုအပ္ေနတယ္ဆိုတာကို ေဖာ္ထုတ္ဖို႔
ပ်က္ကြက္ေနတတ္ ပါတယ္။အကယ္၍ ကုမၸဏီ ဟာ ထုတ္ကုန္အေပၚမွာပဲ
အာရံုစူးစိုက္မႈမ်ားေနရင္ေတာ့ ေရတိုေစ်းကြက္အျမင္ ( marketing myopia)
ဆီကို ဦးတည္ေနတယ္လို႔ ဆိုရမွာပါ။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ သူတို႔ဟာ
ထုတ္ကုန္အေပၚမွာ ေဖာက္ သည ္ေတြရဲ့လိုအပ္ခ်က္ ေတြ ထက္ ပိုျပီးအေရး
ေပးလြန္းလိို႔ျဖစ္ပါတယ္။

Written By ဒ ရုမ္း <drome.weapon@gmail.com>